Anne Leverachtergrond, interviews, 27 november 2006

Vermoorde transgenders ook in Nederland herdacht

De straat op tegen discriminatie en geweld

Op 19 november jl. ging in Amsterdam een veertigtal mensen de straat op om aandacht te besteden aan de Internationale Transgender Gedenkdag, een moment in het jaar waarop wereldwijd hate crimes tegen transgenders aan de kaak worden gesteld. Initiatiefnemer in Nederland is ‘de Noodles’, een ‘collectief voor diversiteit en vrijheid van gender, sekse en seksualiteit’. Het Continuüm vroeg Bastiaan Franse van de Noodles waar het bij de herdenking precies om gaat en waarom het ook in Nederland nodig is om te gedenken.

Een Transgender Gedenkdag, wat is dat?
De eerste Amerikaanse Transgender Gedenkdag vond plaats in 1999. De aanleiding was de dood van Rita Hester in Californië, het jaar ervoor. Vervolgens is 20 november een jaarlijkse, wereldwijde Transgender Gedenkdag geworden met initiatieven en acties op diverse plaatsen in de wereld. Doel van de dag is om aandacht te schenken aan misdaden veroorzaakt door transgenderhaat. Ieder jaar komen er landen en initiatieven bij.
Geweld tegen transgenders vindt overal in de wereld plaats. In de praktijk blijft het ware verhaal achter het geweld nogal eens verborgen, omdat de dader de reden en toedracht ontkent of omdat het slachtoffer uit angst voor discriminatie en erger niet open durft te zijn. De wereldwijde dodenlijst met openlijk vermelde transgender-hate crimes telt meer dan driehonderd namen.

Waarom hebben jullie het initiatief genomen?
In 2005 raakten wij, de Noodles dus, geïnspireerd door het wereldwijde initiatief van de TG-Memorial. Ook wij wilden diegenen met een transgender-identiteit herdenken die, waar ook ter wereld, vanwege haat zijn vermoord. We ontdekten dat er in Nederland nog helemaal geen aandacht aan werd geschonken en zijn vervolgens zelf iets gaan organiseren. De herdenking organiseren we dit jaar voor de tweede keer. We willen mensen bewust maken van het bestaan van genderdiversiteit, in dit geval door middel van actie op publieke plaatsen.
In zóveel situaties wordt niet geaccepteerd dat iemand zich buiten de standaard sekserollen en uitingsvormen begeeft: maar al te vaak wordt er met afkeuring, ontkenning of discriminatie op gereageerd. En soms dus zelfs met geweld. Daarbij hadden we gehoord en gelezen dat er de afgelopen jaren ook in Nederland personen met een transgender-identiteit zijn vermoord, zeer waarschijnlijk vanuit haat – vorig jaar in Amsterdam bijvoorbeeld Irene. Daar willen wij aandacht voor. Door die zichtbare en hoorbare publieke activiteit willen we benadrukken dat we leven en willen leven in diversiteit.

Hoe zag de herdenking eruit?
Net als vorig jaar verzamelden we in café Saarein in de Amsterdamse Jordaan. Met ballonnen, fakkels en teksten liepen we vervolgens als groep van ongeveer veertig mensen naar het Leidseplein. Aan de honderd witte ballonnen, gevuld met helium, hingen kaartjes met vijftig namen van transgenderpersonen uit allerlei landen, die vermoord zijn vanwege hun ‘anders zijn’. Op het Leidseplein vormde de groep een grote kring. Een voor een zijn de namen voorgelezen en de ballonnen opgelaten. Dat voorlezen maakte de herdenking heel persoonlijk. Ondertussen werden er flyers uitgedeeld aan het publiek.
Mensen bleven een tijdje stilstaan om de tekst te lezen en om te luisteren naar het voorlezen van de namen. Met welke gedachten men vervolgens wegliep, dat weet ik niet. Sommige mensen vroegen om een toelichting of spraken hardop hun waardering of betrokkenheid uit.

Hebben jullie bereikt wat je had willen bereiken?
We wilden een respectvolle, zichtbare herdenking organiseren. Dat is volgens ons gelukt. Ook heel positief vinden we dat de onderlinge verbondenheid van de deelnemers door het samen in actie komen is versterkt. De diversiteit in personen en expressievormen was op deze herdenking heel duidelijk zichtbaar. Dat geeft de deelnemers zelf ook positieve kracht en versterkt het vertrouwen om ‘zichzelf’ te mogen zijn.
Ook hebben we andere organisaties en initiatieven uitgenodigd om actief deel te nemen aan de herdenking. Daar hebben dit jaar de Landelijke Kontaktgroep Travestie en Transseksualiteit en COC-Nederland gehoor aan gegeven.

Dus volgend jaar weer?
Jazeker. En we hebben ons voorgenomen om deze keer al eerder in het jaar ruchtbaarheid te geven aan de dag. Dat gaan we doen via de media, maar ook willen we andere organisaties vroegtijdig uitnodigen om mee te doen.
In Nederland zien wij overigens een flinke mate van hokjesdenken en hokjeswerken binnen de organisaties die zich, ieder op een eigen manier, inzetten voor seksuele diversiteit en/of genderdiversiteit. Op dit soort momenten kun je de verbondenheid versterken en de krachten bundelen. Het zou prachtig zijn als het aantal deelnemers hierdoor flink groeit.


Meer informatie: www.gender.org/remember/day en www.n00dles.nl