Wetgeving Spanje vanuit Nederlands perspectief
Afschaffing m/v
Begin juni verscheen een heel klein berichtje in de Nederlandse kranten: het Spaanse kabinet heeft een wet ontworpen waarin de sekseregistratie losgekoppeld wordt van de biologie. Tenminste, de wet houdt in dat je onder bepaalde voorwaarden ook zonder operatie je geslacht kunt veranderen. Een triomf voor de Spaanse transgenderbeweging. Wat vinden Nederlandse transgenders?
Vlak na de desastreuze bomaanslagen op het Madrileense treinstation Atocha in 2004 trad de nieuwe Spaanse regering van socialist José Luis Rodriguez Zapatero aan. In noodtempo trok Zapatero de Spaanse troepen terug uit Irak en stelde het burgelijk huwelijk open voor mannen die met mannen en vrouwen die met vrouwen willen trouwen. De wetswijziging ten aanzien van sekseregistratie was ook een verkiezingsbelofte, maar die heeft wat langer op zich laten wachten. In maart maakte de regering een beginnetje door te bepalen dat gedetineerden zelf mogen kiezen of ze in een vrouwen- of mannengevangenis willen. Trouw schrijft daarover op 6 maart: ‘Transseksuele gedetineerden in Spanje krijgen de mogelijkheid om al naar gelang hun “psychosociale identiteit” hun straf uit te zitten in een mannen- of vrouwenvleugel van een gevangenis. Dat meldt de Spaanse krant El Pais. Tot dusver worden transseksuele gevangenen ingedeeld naar de sekse die in hun identiteitspapieren staat vermeld. Nu kunnen ze kiezen waar ze zich het beste thuis voelen.’
Het was een begin, maar van de daadwerkelijke wet over sekseregistratie leek niet veel te komen. Carla Antonelli, zelf actief lid van de Spaanse Socialistische Partij PSOE en een van de trekkers van de LGBT-groep binnen de partij, stelde dit voorjaar de regering een ultimatum. Als de beloofde wet niet vóór de zomer in de ministerraad zou komen, zou ze in hongerstaking gaan voor onbepaalde tijd. Gelukkig is het niet zo ver gekomen. Antonelli en alle Spaanse en buitenlandse transgender- en homo-groepen die zich achter haar schaarden, kregen het voor elkaar: de wet ligt bij het parlement.
Wat staat er nu precies in het wetsvoorstel? Er staat in dat transseksuelen onder bepaalde voorwaarden de registratie van hun geslacht in de persoonsregisters mogen veranderen, zonder dat ze eerst een operatie ondergaan. Een arts moet vaststellen dat de persoon in het ‘verkeerde’ lichaam is geboren en dat hij of zij al een tijdje door het leven gaat als vertegenwoordiger van de door hem of haar gewenste sekse. Ook moet de persoon een hormonale behandeling ondergaan, aldus het Reformatorisch Dagblad op 2 juni, de Nederlandse krant die er de meeste aandacht aan besteedde. Wat betekent dit wetsvoorstel? Wat vinden Nederlandse transgenders ervan?
Aan het denken zetten
Bastiaan Franse, actief binnen Noodles Amsterdam, een queercollectief voor vrijheid van sekse, gender en seksualiteit, is blij met het wetsvoorstel. ‘Als de wet er komt, zal dit transseksuelen en transgenders in brede zin de mogelijkheid verschaffen niet een geslachtsoperatie te móeten ondergaan alvorens hun sekseregistratie “aan te kunnen passen”. Het veranderen van de individuele registratie kan dan eerder in het transitieproces plaatsvinden, als we het hebben over klassieke transseksuelen. En individuen kunnen ook overwegen een operatieve geslachtsaanpassing niet te ondergaan, wat naar mijn verwachting nu soms wel gebeurt, alleen om de papieren te kunnen wijzigen, terwijl men opereren zelf misschien niet per se nodig vindt.’
De wet zou ook effect kunnen hebben op de manier waarop sekse maatschappelijk wordt gezien, denkt Bastiaan: ‘Het voorstel kan bewerkstelligen dat, voortvloeiend uit deze wet, lichaamskenmerken niet meer de grond zijn waarop sekse of genderidentiteit wordt geregistreerd. Ook zal het voorstel hopelijk veel mensen aan het denken zetten over de vraag “wat een vrouw maakt” en “wat een man maakt”. Over zelfbeschikking, over de niet te ontkennen en niet tegen te houden ontwikkeling van meer lichaamsvariaties en variaties op beleving van genderidentiteit. Dit is overigens waarschijnlijk niet de intentie van het wetsvoorstel, maar een belangrijke bijkomstigheid.’
Tussen de beentjes
Justus Eisfeld van Stichting T-Image, die het tweejaarlijkse Transgender Filmfestival organiseert, vindt het wetsvoorstel een stap in de goede richting, maar nog niet ideaal. ‘Weliswaar zijn operaties niet meer vereist om je geslacht aan te kunnen passen, maar word je nog steeds geacht om hormonen te gebruiken, gedurende ten minste twee jaar. Ik had liever gezien dat dit niet in de wet had gestaan. Het lijkt mij ook behoorlijk vaag: is het bijvoorbeeld voor een transman voldoende om hormonen te gebruiken die de menstruatie onderdrukken of moet je echt testosteron gaan gebruiken? In dat laatste geval vind ik dit nogal zwaar voor transmannen. Velen vinden juist de hormoonbehandeling een veel te ingrijpende stap, vanwege de permanente veranderingen die dat met zich meebrengt. Ingrijpender in ieder geval dan bijvoorbeeld een borstoperatie. Voor veel transmannen is dat namelijk de logische eerste stap - en niet de hormonen. Ik heb de indruk dat de lobby vooral door transvrouwen is gevoerd, en dat de jongens niet voldoende van zich hebben laten horen.’
Anne Lever, hoofdredacteur van het Continuum brengt een ander punt in. Zij vindt de wet weliswaar revolutionair, maar vindt ook dat men halverwege is blijven steken. ‘De gedachte achter sekseregistratie is dat er een onderscheid bestaat tussen mannen en vrouwen. Bij de geboorte kijkt de dokter een kind tussen de beentjes – zeg maar - en bepaalt of het een jongetje of een meisje is. Op grond daarvan wordt de sekse van een mens vastgesteld. De biologie is dus de achterliggende grondslag. De wet in Nederland is daarin heel consequent: je mag pas je sekseregistratie veranderen als je biologisch ook veranderd bent. Het lijf moet om, pas dan kan je je registratie veranderen. De wet in Spanje gaat uit van het ‘leven als vrouw’ of het ‘leven als man’, maar wat is dat? Het is een arbitrair criterium. En nog altijd moet je kiezen tussen het een of het ander. Je kunt op papier nog steeds niet tussen de seksen in leven, terwijl je dat in de praktijk eigenlijk wel doet en misschien ook wel wil doen.’
Misschien is de gedachte achter het voorstel in Spanje dat opereren geld kost. Anne: ‘Mensen moeten eerst sparen voordat ze hun lichaam aanpassen aan de door hun gewenste sekse. In de tussentijd kunnen ze alvast hun registratie veranderen. Maar de oplossing daarvoor is niet per se sekseregistratie vóór de operatie, maar gratis behandelen. Stop de operatie in het verzekeringspakket. Nu wordt er een tussencategorie gecreëerd en tegelijkertijd is er geen ruimte voor tussencategorieën, want mensen moeten nog altijd kiezen tussen man of vrouw.’
Dienstplicht
Bastiaan is het met Anne eens: ‘Ik vind het krom dat nog wel wordt vastgehouden aan de binaire indeling man-vrouw, op biologische gronden (hormoongebruik) en op performatieve gronden (je moet geruime tijd leven in de vrouwelijke of mannelijke rol en dit moet door een arts vastgesteld zijn), terwijl met het wetsvoorstel nu juist wordt onderschreven dat “lichaamsaanpassing” geen voorwaarde zou moeten zijn voor geslachtsaanduiding op papier. Er wordt dus nog steeds gezocht naar “vaste” waarden, naar zichtbaar bewijs van man of vrouw. Ik vind dit overigens niet vreemd, omdat ik nog geen land of medisch team ken dat dit uitganspunt in de praktijk loslaat. Ik denk dat het denken, leven en behandelen over de grenzen van man en vrouw heen eerst grond moeten vinden in het sociale leven, alvorens wetgevers en medici hier hun wetten en protocollen op aan zullen passen. Hopelijk heb ik het mis.’
Justus is duidelijk: ‘Uiteindelijk wil ik gewoon af van de sekseregistratie door de overheid. Waarom wil de staat per se weten of een mannetje of een vrouwtje de belasting betaald? Sinds de afschaffing van de dienstplicht is er geen wettelijk verschil meer tussen mannen en vrouwen. Ik vind dat je dan ook de logische consequenties moet trekken en die hele registratie afschaffen. Er wordt tenslotte ook niet meer gevraagd welke religie ik heb en wat voor huidskleur. Dat betekent niet dat dit statistisch geen interessante informatie is, maar die informatie krijg je ook op andere manieren.’
Weinig eenduidig verhaal
Wat betekent deze wet in de praktijk? Justus hoopt dat het leven voor transgender-personen in Spanje in ieder geval wat makkelijker is geworden. ‘Bovendien gaat hiervan natuurlijk ook een signaalwerking uit naar Nederland en andere landen. Niet dat dat overal even goed werkt: het wetsvoorstel dat op 5 juli in België is aangenomen, gaat nog steeds uit van de verplichte sterilisatie. Oostenrijk zal na een uitspraak van het hoogste gerechtshof ook een nieuwe regeling voor de aanpassing van geslacht moeten invoeren. In Duitsland is een herziening van de transgender-wetgeving al jaren toegezegd door verschillende regeringen, maar helaas gebeurt er helemaal niets.’
Bas vraagt zich hardop af wat de wet in de praktijk zal betekenen: ‘Omdat lichaamskenmerken niet meer (volledig) hoeven aangepast te worden aan de genderbeleving van man of vrouw, alvorens het geslacht op papier te kunnen wijzigen, krijgt de omgeving te maken met meer individuen die erkend zijn als man of vrouw maar een variatie op het verwachte lichaamsbeeld laten zien. Dat zet vaste waarden en ideeën misschien op losse schroeven.’ Ook hij benadrukt het internationale effect: ‘Misschien is het aanleiding voor wetsaanpassingen in andere landen?’ Maar hij ziet het niet alleen zonnig in: ‘Zal het, in het negatieve geval, strengere eisen stellen aan het individu met betrekking tot de rol die je moet leven en de gedragskenmerken die je daarbij moet tentoonspreiden, om voor wijziging van registratie in aanmerking te komen? Om toch maar te bewijzen dat je man of vrouw bent, ook zonder geslachtsoperatie?’
Anne weet het wel: ‘Zelf zou ik me na aanname van zo’n wet wel willen laten registreren als vrouw, al moet ik nog zien of de arts die moet bepalen dat ik in het verkeerde lichaam zit iets kan met mijn weinig eenduidige verhaal. Maar ik ben een groot voorstander van het afschaffen van sekseregistratie. Ik zou mijn eigen identiteit willen kunnen samenstellen, zonder dat een samenleving die dicteert. Daar doet deze wet niks aan.’
Beste heer/mevrouw
Ook Bastiaan is voor afschaffing van de registratie. Het is niet meer nodig anno 2006: ‘De dienstplicht is afgeschaft, het huwelijk is opengesteld, achternamen worden niet noodzakelijkerwijs via de patriarchale lijn meer doorgegeven, het adoptierecht is niet geslachtsgebonden...’
Bovendien betekent het een belangrijke stap vooruit: ‘Afschaffing betekent het voorkomen van een hoop ongein, angst en vernedering aan officiële loketten zoals bij de douane en bij andere controles zoals bij het rijbewijs en de treinkaart, waarbij men niet “herkend” wordt, niet begrepen wordt, om uitleg over het geslacht gevraagd wordt, bejegend wordt in een rol die men niet past op basis van een papieren sekseidentiteit. Afschaffing betekent ook dat individuen in kunnen schrijven voor allerlei abonnementen of acties, zonder een voor hen niet-passende geslachtsaanduiding. Vervolgens teruggeschreven en geregisteerd kunnen worden zonder een niet kloppende aanhef en aanduiding (beste heer/ mevrouw).’
Verkiezingsprogramma’s
In Spanje was er een grote solidariteit onder LGBT-organisaties ten aanzien van dit wetsvoorstel. Wat gaat de Nederlandse transgender beweging doen? Bastiaan: ‘Verschillende transgenderorganisaties in Nederland hebben sinds begin dit jaar de krachten gebundeld in het Transgender Netwerk Nederland. De organisaties trachten realistisch te zijn en aan te sluiten bij bestaande praktijken. Er wordt al een tijd onderzocht in hoeverre het bijvoorbeeld wenselijk is om medische protocollen met betrekking tot operaties te wijzigen en beter aan te laten sluiten bij de wensen van de transseksuele en transgenderindividuen.’
Het Netwerk onderzoekt ook de behoefte aan volledige afschaffing van de persoonsregistratie. Bastiaan vertelt dat de koepelorganisatie gekozen heeft voor een inventarisering van wensen en standpunten alvorens voor een wijziging van de wet te gaan lobbyen. Over Spanje zegt hij: ‘Wat ik bewonderenswaardig vind, is dat in Spanje de LGBT-organisaties gezamelijk dit voorstel steunen. Dat zouden Nederlandse LGBT- organisaties, welke in mijn ogen nog vaak of de L of de G of de B of de T vertegenwoordigen, moeten navolgen.’
Justus vind dat de wetgeving in Nederland urgent aan verbetering toe is. 'De huidige restrictieve wetgeving, met de sterilisatie-eis en verplichte hormonen en operaties, gaat in tegen de mensenrechten van transgenderpersonen. Ook het daaraan verbonden prijskaartje vind ik veel te hoog. Het is tenslotte niet onze fout dat wij trans zijn! Hoe een vernieuwde wetgeving eruit moet komen te zien weet ik nog niet. Er zijn in principe drie soorten wensen: afschaffing van de sekseregistratie, vergemakkelijking van de geslachtswijziging, en invoering van een derde categorie. Voor alle drie de opties is wel wat te zeggen, en de meningen zijn op dit moment nog verdeeld binnen de transgendergemeenschap. Daarom willen wij ten eerste een brede discussie voeren binnen de transgendergemeenschap, met "bevriende gemeenschappen", zoals holebi’s en feministes. Ten tweede moet er natuurlijk ook gelobbyed worden. Op dit moment worden de verkiezingsprogramma’s versneld in elkaar getimmerd. Dat is dé kans om een herziening van de huidige transgenderwetgeving opgenomen te krijgen.’
Vlak na de desastreuze bomaanslagen op het Madrileense treinstation Atocha in 2004 trad de nieuwe Spaanse regering van socialist José Luis Rodriguez Zapatero aan. In noodtempo trok Zapatero de Spaanse troepen terug uit Irak en stelde het burgelijk huwelijk open voor mannen die met mannen en vrouwen die met vrouwen willen trouwen. De wetswijziging ten aanzien van sekseregistratie was ook een verkiezingsbelofte, maar die heeft wat langer op zich laten wachten. In maart maakte de regering een beginnetje door te bepalen dat gedetineerden zelf mogen kiezen of ze in een vrouwen- of mannengevangenis willen. Trouw schrijft daarover op 6 maart: ‘Transseksuele gedetineerden in Spanje krijgen de mogelijkheid om al naar gelang hun “psychosociale identiteit” hun straf uit te zitten in een mannen- of vrouwenvleugel van een gevangenis. Dat meldt de Spaanse krant El Pais. Tot dusver worden transseksuele gevangenen ingedeeld naar de sekse die in hun identiteitspapieren staat vermeld. Nu kunnen ze kiezen waar ze zich het beste thuis voelen.’
Het was een begin, maar van de daadwerkelijke wet over sekseregistratie leek niet veel te komen. Carla Antonelli, zelf actief lid van de Spaanse Socialistische Partij PSOE en een van de trekkers van de LGBT-groep binnen de partij, stelde dit voorjaar de regering een ultimatum. Als de beloofde wet niet vóór de zomer in de ministerraad zou komen, zou ze in hongerstaking gaan voor onbepaalde tijd. Gelukkig is het niet zo ver gekomen. Antonelli en alle Spaanse en buitenlandse transgender- en homo-groepen die zich achter haar schaarden, kregen het voor elkaar: de wet ligt bij het parlement.
Wat staat er nu precies in het wetsvoorstel? Er staat in dat transseksuelen onder bepaalde voorwaarden de registratie van hun geslacht in de persoonsregisters mogen veranderen, zonder dat ze eerst een operatie ondergaan. Een arts moet vaststellen dat de persoon in het ‘verkeerde’ lichaam is geboren en dat hij of zij al een tijdje door het leven gaat als vertegenwoordiger van de door hem of haar gewenste sekse. Ook moet de persoon een hormonale behandeling ondergaan, aldus het Reformatorisch Dagblad op 2 juni, de Nederlandse krant die er de meeste aandacht aan besteedde. Wat betekent dit wetsvoorstel? Wat vinden Nederlandse transgenders ervan?
Aan het denken zetten
Bastiaan Franse, actief binnen Noodles Amsterdam, een queercollectief voor vrijheid van sekse, gender en seksualiteit, is blij met het wetsvoorstel. ‘Als de wet er komt, zal dit transseksuelen en transgenders in brede zin de mogelijkheid verschaffen niet een geslachtsoperatie te móeten ondergaan alvorens hun sekseregistratie “aan te kunnen passen”. Het veranderen van de individuele registratie kan dan eerder in het transitieproces plaatsvinden, als we het hebben over klassieke transseksuelen. En individuen kunnen ook overwegen een operatieve geslachtsaanpassing niet te ondergaan, wat naar mijn verwachting nu soms wel gebeurt, alleen om de papieren te kunnen wijzigen, terwijl men opereren zelf misschien niet per se nodig vindt.’
De wet zou ook effect kunnen hebben op de manier waarop sekse maatschappelijk wordt gezien, denkt Bastiaan: ‘Het voorstel kan bewerkstelligen dat, voortvloeiend uit deze wet, lichaamskenmerken niet meer de grond zijn waarop sekse of genderidentiteit wordt geregistreerd. Ook zal het voorstel hopelijk veel mensen aan het denken zetten over de vraag “wat een vrouw maakt” en “wat een man maakt”. Over zelfbeschikking, over de niet te ontkennen en niet tegen te houden ontwikkeling van meer lichaamsvariaties en variaties op beleving van genderidentiteit. Dit is overigens waarschijnlijk niet de intentie van het wetsvoorstel, maar een belangrijke bijkomstigheid.’
Tussen de beentjes
Justus Eisfeld van Stichting T-Image, die het tweejaarlijkse Transgender Filmfestival organiseert, vindt het wetsvoorstel een stap in de goede richting, maar nog niet ideaal. ‘Weliswaar zijn operaties niet meer vereist om je geslacht aan te kunnen passen, maar word je nog steeds geacht om hormonen te gebruiken, gedurende ten minste twee jaar. Ik had liever gezien dat dit niet in de wet had gestaan. Het lijkt mij ook behoorlijk vaag: is het bijvoorbeeld voor een transman voldoende om hormonen te gebruiken die de menstruatie onderdrukken of moet je echt testosteron gaan gebruiken? In dat laatste geval vind ik dit nogal zwaar voor transmannen. Velen vinden juist de hormoonbehandeling een veel te ingrijpende stap, vanwege de permanente veranderingen die dat met zich meebrengt. Ingrijpender in ieder geval dan bijvoorbeeld een borstoperatie. Voor veel transmannen is dat namelijk de logische eerste stap - en niet de hormonen. Ik heb de indruk dat de lobby vooral door transvrouwen is gevoerd, en dat de jongens niet voldoende van zich hebben laten horen.’
Anne Lever, hoofdredacteur van het Continuum brengt een ander punt in. Zij vindt de wet weliswaar revolutionair, maar vindt ook dat men halverwege is blijven steken. ‘De gedachte achter sekseregistratie is dat er een onderscheid bestaat tussen mannen en vrouwen. Bij de geboorte kijkt de dokter een kind tussen de beentjes – zeg maar - en bepaalt of het een jongetje of een meisje is. Op grond daarvan wordt de sekse van een mens vastgesteld. De biologie is dus de achterliggende grondslag. De wet in Nederland is daarin heel consequent: je mag pas je sekseregistratie veranderen als je biologisch ook veranderd bent. Het lijf moet om, pas dan kan je je registratie veranderen. De wet in Spanje gaat uit van het ‘leven als vrouw’ of het ‘leven als man’, maar wat is dat? Het is een arbitrair criterium. En nog altijd moet je kiezen tussen het een of het ander. Je kunt op papier nog steeds niet tussen de seksen in leven, terwijl je dat in de praktijk eigenlijk wel doet en misschien ook wel wil doen.’
Misschien is de gedachte achter het voorstel in Spanje dat opereren geld kost. Anne: ‘Mensen moeten eerst sparen voordat ze hun lichaam aanpassen aan de door hun gewenste sekse. In de tussentijd kunnen ze alvast hun registratie veranderen. Maar de oplossing daarvoor is niet per se sekseregistratie vóór de operatie, maar gratis behandelen. Stop de operatie in het verzekeringspakket. Nu wordt er een tussencategorie gecreëerd en tegelijkertijd is er geen ruimte voor tussencategorieën, want mensen moeten nog altijd kiezen tussen man of vrouw.’
Dienstplicht
Bastiaan is het met Anne eens: ‘Ik vind het krom dat nog wel wordt vastgehouden aan de binaire indeling man-vrouw, op biologische gronden (hormoongebruik) en op performatieve gronden (je moet geruime tijd leven in de vrouwelijke of mannelijke rol en dit moet door een arts vastgesteld zijn), terwijl met het wetsvoorstel nu juist wordt onderschreven dat “lichaamsaanpassing” geen voorwaarde zou moeten zijn voor geslachtsaanduiding op papier. Er wordt dus nog steeds gezocht naar “vaste” waarden, naar zichtbaar bewijs van man of vrouw. Ik vind dit overigens niet vreemd, omdat ik nog geen land of medisch team ken dat dit uitganspunt in de praktijk loslaat. Ik denk dat het denken, leven en behandelen over de grenzen van man en vrouw heen eerst grond moeten vinden in het sociale leven, alvorens wetgevers en medici hier hun wetten en protocollen op aan zullen passen. Hopelijk heb ik het mis.’
Justus is duidelijk: ‘Uiteindelijk wil ik gewoon af van de sekseregistratie door de overheid. Waarom wil de staat per se weten of een mannetje of een vrouwtje de belasting betaald? Sinds de afschaffing van de dienstplicht is er geen wettelijk verschil meer tussen mannen en vrouwen. Ik vind dat je dan ook de logische consequenties moet trekken en die hele registratie afschaffen. Er wordt tenslotte ook niet meer gevraagd welke religie ik heb en wat voor huidskleur. Dat betekent niet dat dit statistisch geen interessante informatie is, maar die informatie krijg je ook op andere manieren.’
Weinig eenduidig verhaal
Wat betekent deze wet in de praktijk? Justus hoopt dat het leven voor transgender-personen in Spanje in ieder geval wat makkelijker is geworden. ‘Bovendien gaat hiervan natuurlijk ook een signaalwerking uit naar Nederland en andere landen. Niet dat dat overal even goed werkt: het wetsvoorstel dat op 5 juli in België is aangenomen, gaat nog steeds uit van de verplichte sterilisatie. Oostenrijk zal na een uitspraak van het hoogste gerechtshof ook een nieuwe regeling voor de aanpassing van geslacht moeten invoeren. In Duitsland is een herziening van de transgender-wetgeving al jaren toegezegd door verschillende regeringen, maar helaas gebeurt er helemaal niets.’
Bas vraagt zich hardop af wat de wet in de praktijk zal betekenen: ‘Omdat lichaamskenmerken niet meer (volledig) hoeven aangepast te worden aan de genderbeleving van man of vrouw, alvorens het geslacht op papier te kunnen wijzigen, krijgt de omgeving te maken met meer individuen die erkend zijn als man of vrouw maar een variatie op het verwachte lichaamsbeeld laten zien. Dat zet vaste waarden en ideeën misschien op losse schroeven.’ Ook hij benadrukt het internationale effect: ‘Misschien is het aanleiding voor wetsaanpassingen in andere landen?’ Maar hij ziet het niet alleen zonnig in: ‘Zal het, in het negatieve geval, strengere eisen stellen aan het individu met betrekking tot de rol die je moet leven en de gedragskenmerken die je daarbij moet tentoonspreiden, om voor wijziging van registratie in aanmerking te komen? Om toch maar te bewijzen dat je man of vrouw bent, ook zonder geslachtsoperatie?’
Anne weet het wel: ‘Zelf zou ik me na aanname van zo’n wet wel willen laten registreren als vrouw, al moet ik nog zien of de arts die moet bepalen dat ik in het verkeerde lichaam zit iets kan met mijn weinig eenduidige verhaal. Maar ik ben een groot voorstander van het afschaffen van sekseregistratie. Ik zou mijn eigen identiteit willen kunnen samenstellen, zonder dat een samenleving die dicteert. Daar doet deze wet niks aan.’
Beste heer/mevrouw
Ook Bastiaan is voor afschaffing van de registratie. Het is niet meer nodig anno 2006: ‘De dienstplicht is afgeschaft, het huwelijk is opengesteld, achternamen worden niet noodzakelijkerwijs via de patriarchale lijn meer doorgegeven, het adoptierecht is niet geslachtsgebonden...’
Bovendien betekent het een belangrijke stap vooruit: ‘Afschaffing betekent het voorkomen van een hoop ongein, angst en vernedering aan officiële loketten zoals bij de douane en bij andere controles zoals bij het rijbewijs en de treinkaart, waarbij men niet “herkend” wordt, niet begrepen wordt, om uitleg over het geslacht gevraagd wordt, bejegend wordt in een rol die men niet past op basis van een papieren sekseidentiteit. Afschaffing betekent ook dat individuen in kunnen schrijven voor allerlei abonnementen of acties, zonder een voor hen niet-passende geslachtsaanduiding. Vervolgens teruggeschreven en geregisteerd kunnen worden zonder een niet kloppende aanhef en aanduiding (beste heer/ mevrouw).’
Verkiezingsprogramma’s
In Spanje was er een grote solidariteit onder LGBT-organisaties ten aanzien van dit wetsvoorstel. Wat gaat de Nederlandse transgender beweging doen? Bastiaan: ‘Verschillende transgenderorganisaties in Nederland hebben sinds begin dit jaar de krachten gebundeld in het Transgender Netwerk Nederland. De organisaties trachten realistisch te zijn en aan te sluiten bij bestaande praktijken. Er wordt al een tijd onderzocht in hoeverre het bijvoorbeeld wenselijk is om medische protocollen met betrekking tot operaties te wijzigen en beter aan te laten sluiten bij de wensen van de transseksuele en transgenderindividuen.’
Het Netwerk onderzoekt ook de behoefte aan volledige afschaffing van de persoonsregistratie. Bastiaan vertelt dat de koepelorganisatie gekozen heeft voor een inventarisering van wensen en standpunten alvorens voor een wijziging van de wet te gaan lobbyen. Over Spanje zegt hij: ‘Wat ik bewonderenswaardig vind, is dat in Spanje de LGBT-organisaties gezamelijk dit voorstel steunen. Dat zouden Nederlandse LGBT- organisaties, welke in mijn ogen nog vaak of de L of de G of de B of de T vertegenwoordigen, moeten navolgen.’
Justus vind dat de wetgeving in Nederland urgent aan verbetering toe is. 'De huidige restrictieve wetgeving, met de sterilisatie-eis en verplichte hormonen en operaties, gaat in tegen de mensenrechten van transgenderpersonen. Ook het daaraan verbonden prijskaartje vind ik veel te hoog. Het is tenslotte niet onze fout dat wij trans zijn! Hoe een vernieuwde wetgeving eruit moet komen te zien weet ik nog niet. Er zijn in principe drie soorten wensen: afschaffing van de sekseregistratie, vergemakkelijking van de geslachtswijziging, en invoering van een derde categorie. Voor alle drie de opties is wel wat te zeggen, en de meningen zijn op dit moment nog verdeeld binnen de transgendergemeenschap. Daarom willen wij ten eerste een brede discussie voeren binnen de transgendergemeenschap, met "bevriende gemeenschappen", zoals holebi’s en feministes. Ten tweede moet er natuurlijk ook gelobbyed worden. Op dit moment worden de verkiezingsprogramma’s versneld in elkaar getimmerd. Dat is dé kans om een herziening van de huidige transgenderwetgeving opgenomen te krijgen.’
