De consultant (2): vrijheid?

(In De consultant: bevrijd! vertelde ik een aantal maanden terug over het bezoek van mijn kalende vriend A. (m/v) aan de hair consultant.)

Ik vroeg A. op een keer of hij uitkeek naar het extra haar dat op dat moment ergens in een derdewereldland met de hand in een tulen vormpje werd gestoken - een vorm die precies overeenkwam met de plastic mal die de vrouw met het blond krullend haar had gemaakt van A.'s kruin en omstreken. A. zei dat ze bijna niet kon wachten, maar dat ze ook bang was voor haar omgeving. 'Zou iedereen het zien?' Ik haalde mijn schouders op en zei: 'Sommige mensen zien nooit iets'. A: 'Dat komt me misschien wel goed uit. Doodeng vind ik het!'
De levertijd van haarwerk van echt mensenhaar is een week of tien. Toen A. zijn haarwerk uiteindelijk ging ophalen, kon ik niet mee. Ik moest werken. Tijdens een o, zo belangrijke vergadering - alle voorhoofden fronsten zich - dacht ik steeds aan A., die kalend een huis in het Gooi was ingegaan en er met een fraaie bos haar uit zou komen. Het leek me fantastisch. Begon ik zelfs een beetje jaloers te worden? Meteen nadat ik thuis was gekomen, belde ik haar op. 'En?'
'Het is prachtig', riep hij. 'Ik kan het niet geloven.' Haar stem trilde.
Ik stelde meteen voor om elkaar in de kroeg te treffen. Ze deed ontwijkend. De stem werd afgeknepen. Ik vroeg hoe ze zich voelde.
'Ik durf niet', zei hij. 'Ik ben bang dat iedereen naar me kijkt.'
'Dat doet iedereen toch al jaren?', zei ik. A. was door zijn make-up en vrouwelijke kleding inderdaad een bezienswaardigheid. Net als ik.
'Nou, toch is het doodeng...'
'Ah nee', zei ik. 'Ik kom je ophalen.'

Ineens stond er een vrouw voor me. Haar gezicht was benig en de lichaamsbouw was misschien wat grof. Maar toch. Ik zag een vrouw die pas in tweede instantie - bijvoorbeeld als ze iets ging zeggen - zoiets als een man werd. Ik complimenteerde A. met het haar - rood, lang, met een subtiel slagje. Hij keek benauwd.
'Ik sluip door de straten', zei hij. 'In de trein was ik verbaasd dat niet iedereen naar me staarde. En wat moet ik met die jeuk op mijn kop? Jeuk zit nu onder het haarwerk. ' Ze lachte om zichzelf.
We spraken af om de weken erna regelmatig samen op stap te gaan. De weken werden maanden. Ik stimuleerde A. om zich te laten gaan in kleding en gedrag. En ze probeerde het, maar elke keer als we een kroeg, een disco of een theater inliepen verkrampte ze. Het nam in de loop van de tijd niet af.
Integendeel.
'Het gevoel wordt steeds sterker dat ik elk moment kan worden ontmaskerd', zei hij op een avond. 'Vroeger werd ik aangestaard en nageroepen. Niet fijn, maar ik was voor mensen meteen wie ik was. Nu ben ik bij oppervlakkige beschouwing voor mensen een vrouw en dat vind ik eigenlijk wel heerlijk, geloof ik. En dat door niet meer dan wat extra haar! Alleen... daaronder zit een mannenlijf en een mannenstem.'
Ze vertelde ook dat iedereen in haar kennissenkring en op het werk nu wilde weten of ze zij moesten zeggen. 'Ineens ben ik een transseksueel geworden', zei hij met een mislukt glimlachje. 'Ik pas veel beter in een hokje dan vroeger. En echt blij word ik daar niet van. Gek is dat.'
Jarenlang had A. zich ogenschijnlijk vrij door het zogeheten genderspectrum bewogen, maar had 'ie aldoor de pijn gevoeld door iedereen toch ingedeeld te worden bij de mannen. En nu hij zich meer manifesteerde zoals zij zich ten diepste voelde, was hij niet gelukkig!

'Ik heb nagedacht', zei A. toen we vorige week op een terrasje van zon en bier aan het genieten waren. Hij was vrolijk en de zwarte jurk stond hem goed. 'De hele zondag heb ik lopen ijsberen door de kamer. En nu weet ik het. Ik heb altijd gezegd dat ik graag een vrouw zou willen zijn, maar dan wel zonder de onafheid van een lage stem en een verkeerde bouw. De afgelopen maanden ben ik precies die fuik in gezwommen. De fuik van de onafheid. Mensen zien me in eerste instantie als vrouw, dus - het ging vanzelf - probeerde ik om niet door de mand te vallen. Niet fluiten op straat, want dat doen vrouwen niet! Niet te enthousiast worden van Ajax! Op het werk niet langer met mijn benen op het bureau! Afschuwelijk! Het knijpt bovendien, bedacht ik zondag, het onaangepaste deel van mijzelf af, het deel dat toch eigenlijk gewend is om met zijn gendergesteldheid een beetje te provoceren en te shockeren.'
A. nam een ferme slok. Ik wachtte op het vervolg. Maar ze zei alleen nog grijnzend: 'Ik ga maar niet aan de sherry'.


www.continuum.nl - onafhankelijk digitaal tijdschrift over gender en transgender