Kiezen of sterven
De M/V-theatershow van Kris Niklison
M/V is een theatershow over keuzes en seksen, bedacht en gespeeld door Kris Niklison (29). Het verhaal gaat over een androgyn wezen dat op onze wereld terechtkomt en geconfronteerd wordt met de stereotiepe verschillen tussen mannen en vrouwen. De androgyn krijgt de keuze: als man of als vrouw verder leven. De androgyn kan of wil niet kiezen en sterft. In een vraaggesprek met Kris Niklison probeerde Gabriël Bos te achterhalen wat zij onder androgynie verstaat en wat haar affiniteit met dit concept is.
Androgynie behoort tot de wereld van de mythologie. Het is een ideaal dat alleen in de fantasie van de mens bestaat, niet in de maatschappelijke werkelijkheid, is de mening van Niklison. De androgyne figuur verenigt in zich het beste van beide seksen. De dualiteit tussen man en vrouw wordt in het wezen van de androgyn opgeheven; de androgyn is een symbiose tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid.
Het woord androgynie is afgeleid van het griekse andro voor mannelijk en gyne voor vrouwelijk en betekent dus letterlijk man-vrouwelijkheid. Als je het woord opzoekt in de Van Dale vind je de omschrijving: 'tweeslachtig wezen; hermafrodiet'. Maar dat is het nu juist niet, vindt Niklison. Een hermafrodiet is immers een mens met een biologische afwijking (zowel de mannelijke als vrouwelijke genitaliën zijn ontwikkeld). Androgynie echter heeft weinig met lichamelijkheid van doen, aldus Niklison en alles met spiritualiteit. "Hier op aarde is niemand androgyn; we zijn allemaal man of vrouw.
Je kunt je sekse wel helemaal of gedeeltelijk laten veranderen, maar dat neemt niet weg dat je als man of vrouw geboren bent."
Een tussengender-categorie (geen man, geen vrouw, maar iets er tussen in) vindt Niklison niet realistisch. Zij ziet pogingen van mensen om zich te onttrekken aan hun oorspronkelijke biologische geslacht als een gevecht tegen de bierkaai. "Zelf ben ik blij om vrouw te zijn; ik ben het 100 %". Ze zou dan ook geen man willen zijn, want een vrouw kan net zo goed mannelijk zijn. Sekse is wel een inperkende factor; in sociaal maar ook in spiritueel opzicht vernauwt sekse het blikveld. "A great mind must be androgynous" schreef Virginia Woolf ooit en daar stemt Niklison geheel mee in.
Niklison is geboren en getogen in Argentinië en daar is het sekse-onderscheid strikter dan in het Westen. Pas in Amsterdam (waar ze sinds 1989 woont) ontdekte zij de geëmancipeerde vrouwen die doen wat mannen ook doen: carrière maken, zwaar lichamelijk werk verrichten. Ze sloot zich aan bij een vrouwentheatergroep en ging daarna solo. Nu regelt ze alles zelf en rijdt ze haar eigen theaterbus. Haar image veranderde van vrouwelijk naar mannelijk. In de pers wordt zij omschreven als androgyn. "Dat vind ik leuk."
Hoewel mensen eigenlijk niet androgyn kunnen zijn, kunnen ze wel een androgyne uitstraling hebben: ze hebben dan iets ambigues. Michael Jackson is een voorbeeld van een androgyne persoonlijkheid, volgens Niklison. Hij is unisex, uniras, universeel. Hij is blank en zwart tegelijk, man en vrouw, en leeftijdsloos. Althans, dat suggereert hij. Het doel hiervan is volgens Niklison: wereldfaam.
Door van jezelf een universele figuur te maken, probeer je een wereldpubliek te veroveren. Net als de androgyn word je neutraal, niet beperkt door een hokje zoals M/V. Het gevaar is wel dat je door universeel te worden, je uniciteit verliest, datgene wat jou particulier maakt. Niklisons androgyne uiterlijk is niet alleen een handelsmerk en berust niet alleen op commercie of roemzucht. "Ik heb gewoon iets met het thema; het fascineert me."
Het theaterstuk M/V scoort bij allerlei soorten mensen. Niklison vertelt dat ze nog geen negatieve reacties heeft gekregen. Dat verbaast me een beetje, want erg optimistisch is het stuk niet. Ik kan me voorstellen dat transgenders bijvoorbeeld moeite hebben met de conclusie dat een keuze buiten man of vrouw niet bestaat. Zij pogen immers een streep te zetten door M/V en een alternatief te leven. "Nogmaals, dit streven is mooi, maar mijn theaterstuk gaat daar verder niet over. Ik laat zien dat de mens eigenlijk beknot is, nog voordat hij kan kiezen. Er wordt voor je gekozen. Wat je verder daarna doet, blijft altijd in de schaduw staan van wat voorafging aan de geboorte als man of vrouw."
Androgynie behoort tot de wereld van de mythologie. Het is een ideaal dat alleen in de fantasie van de mens bestaat, niet in de maatschappelijke werkelijkheid, is de mening van Niklison. De androgyne figuur verenigt in zich het beste van beide seksen. De dualiteit tussen man en vrouw wordt in het wezen van de androgyn opgeheven; de androgyn is een symbiose tussen mannelijkheid en vrouwelijkheid.Het woord androgynie is afgeleid van het griekse andro voor mannelijk en gyne voor vrouwelijk en betekent dus letterlijk man-vrouwelijkheid. Als je het woord opzoekt in de Van Dale vind je de omschrijving: 'tweeslachtig wezen; hermafrodiet'. Maar dat is het nu juist niet, vindt Niklison. Een hermafrodiet is immers een mens met een biologische afwijking (zowel de mannelijke als vrouwelijke genitaliën zijn ontwikkeld). Androgynie echter heeft weinig met lichamelijkheid van doen, aldus Niklison en alles met spiritualiteit. "Hier op aarde is niemand androgyn; we zijn allemaal man of vrouw.
Je kunt je sekse wel helemaal of gedeeltelijk laten veranderen, maar dat neemt niet weg dat je als man of vrouw geboren bent."
Virginia Woolf
Man of vrouw klinkt erg rigide. Hoe staat Niklison tegenover mensen die beweren dat er meer dan twee genders zijn? "Ik vind het allemaal prachtig, maar het heeft niets met androgynie te maken."Een tussengender-categorie (geen man, geen vrouw, maar iets er tussen in) vindt Niklison niet realistisch. Zij ziet pogingen van mensen om zich te onttrekken aan hun oorspronkelijke biologische geslacht als een gevecht tegen de bierkaai. "Zelf ben ik blij om vrouw te zijn; ik ben het 100 %". Ze zou dan ook geen man willen zijn, want een vrouw kan net zo goed mannelijk zijn. Sekse is wel een inperkende factor; in sociaal maar ook in spiritueel opzicht vernauwt sekse het blikveld. "A great mind must be androgynous" schreef Virginia Woolf ooit en daar stemt Niklison geheel mee in.
Niklison is geboren en getogen in Argentinië en daar is het sekse-onderscheid strikter dan in het Westen. Pas in Amsterdam (waar ze sinds 1989 woont) ontdekte zij de geëmancipeerde vrouwen die doen wat mannen ook doen: carrière maken, zwaar lichamelijk werk verrichten. Ze sloot zich aan bij een vrouwentheatergroep en ging daarna solo. Nu regelt ze alles zelf en rijdt ze haar eigen theaterbus. Haar image veranderde van vrouwelijk naar mannelijk. In de pers wordt zij omschreven als androgyn. "Dat vind ik leuk."
Michael Jackson
Hoewel mensen eigenlijk niet androgyn kunnen zijn, kunnen ze wel een androgyne uitstraling hebben: ze hebben dan iets ambigues. Michael Jackson is een voorbeeld van een androgyne persoonlijkheid, volgens Niklison. Hij is unisex, uniras, universeel. Hij is blank en zwart tegelijk, man en vrouw, en leeftijdsloos. Althans, dat suggereert hij. Het doel hiervan is volgens Niklison: wereldfaam.
Door van jezelf een universele figuur te maken, probeer je een wereldpubliek te veroveren. Net als de androgyn word je neutraal, niet beperkt door een hokje zoals M/V. Het gevaar is wel dat je door universeel te worden, je uniciteit verliest, datgene wat jou particulier maakt. Niklisons androgyne uiterlijk is niet alleen een handelsmerk en berust niet alleen op commercie of roemzucht. "Ik heb gewoon iets met het thema; het fascineert me."
Het theaterstuk M/V scoort bij allerlei soorten mensen. Niklison vertelt dat ze nog geen negatieve reacties heeft gekregen. Dat verbaast me een beetje, want erg optimistisch is het stuk niet. Ik kan me voorstellen dat transgenders bijvoorbeeld moeite hebben met de conclusie dat een keuze buiten man of vrouw niet bestaat. Zij pogen immers een streep te zetten door M/V en een alternatief te leven. "Nogmaals, dit streven is mooi, maar mijn theaterstuk gaat daar verder niet over. Ik laat zien dat de mens eigenlijk beknot is, nog voordat hij kan kiezen. Er wordt voor je gekozen. Wat je verder daarna doet, blijft altijd in de schaduw staan van wat voorafging aan de geboorte als man of vrouw."
