Genderbende in de media

Een zondagmiddag in december, een panel en een groot projectiescherm. Een zaal vol mensen. Dat laatste woord, 'mensen', kan nu eens echt onmogelijk vervangen worden door 'mannen en vrouwen', want dat we in het Genderbende-festival zijn beland is goed te zien en te merken.

Het panel praat over het onderwerp 'transgender in de media', en met name Janine de Boer (Remonstrants predikant) en Tim de Jong (schrijver van 'Man of Vrouw - Min of Meer' en redacteur van het Continuüm) hebben aan den lijve ervaren wat het betekent om als transgender media-aandacht te krijgen. We zien tijdens een twaalftal korte televisie-fragmenten waar de programmamakers in zijn geïnteresseerd en wat hun (voor-)oordelen zijn. Het panel becommentarieert, en soms doet de zaal mee.

Natuurlijk zijn transgenders interessant voor de media. Redacteuren zoeken zich een rotje om al die praat- en showprogramma's vol te krijgen. Soms is het resultaat aardig, maar vaker leidt het tot gênante vertoningen. Zoals die keer dat Janine de Boer na een moeilijke periode begonnen was als predikant in een Remonstrantse gemeente en de presentator van het ochtend-tv-programma maar niet ophield met vragen over de scheiding (toen nota bene nog voor de wet verplicht), problemen die de kinderen wel zouden hebben gehad, etc. Terwijl het over het goeie nieuws van haar nieuwe baan zou gaan!
Maar ook programmamakers die van goede wille zijn, komen meestal niet verder dan 'het aanloopje', zoals een van de panelleden het noemde: hoe voel je je?, hoe gaat het met relaties?, en de seks?. Etcetera.
We zien het voor ons neus gebeuren, op het grote scherm. En door de opeenvolging van fragmenten wordt het haast lachwekkend. Wat snappen ze ervan? Ze doen enige moeite om de transgender niet als rariteit te bekijken, maar raken ondertussen hopeloos verstrikt in hun eigen dichotome man/vrouw-beelden. Sommigen lijken het zelf niet eens te merken.

En dan is er nog de verschrikking van de uitzendingen die expliciet over transseksualiteit gaan. Nee, daar kan het echt haast niet anders dan fout gaan... We zien een fragment waarin een m/v transseksueel aan het begin van haar real-life test (een periode leven als vrouw voordat de operatieve geslachtsbehandeling mag plaatsvinden) de kunst van het vrouwelijk bewegen wordt aangeleerd. Met een slechte pruik daalt ze als een vent de trap af. Dat moet anders. Een hulpverleenster leert haar de elegance aan, het licht heupwiegen. 'En, hoe voelt dat?', zegt de hulpverleenster, vanuit het camerastandpunt hoog uittorenend boven de cliënt. Verlegen blik. Met zware stem het antwoord dat iedereen kan verwachten: 'Nou, een stuk beter.'
Of het fragment uit een programma over artsen. Dr Gooren legt uit dat hij samen met het Herseninstituut zoekt naar 'afwijkingen' in de hersenstructuur van transseksuelen. Terwijl hij praat zie je naast hem een m/v-trans pijltjes gooien naar een soort dartbord. Een experiment: hoe zit het met haar ruimtelijk inzicht? (Op de biologische zoektocht kom ik een volgende keer terug. O ja! Als het maar biologisch bepaald is zijn we echt!)

Waar blijven de programma's waarin het niet alleen maar gaat over zorgen en problemen? Waar de programma's die niet simplificeren tot er weer gewoon twee hokjes over zijn? Wie laat de diversiteit zien als positieve waarde? En wie durft het aan om het 'transgender' te plaatsen in een maatschappelijke en culturele context?
Hier, op deze zondagmiddag in de Balie, ligt het materiaal voor het oprapen. Helaas, het aantal cameraploegen dat staat te dringen om dit kleurrijke gezelschap uit te horen is nul. Volgend jaar nieuwe ronde, nieuwe kansen?