Gezien worden

Dat transgenders belang hebben bij meer zichtbaarheid doet het momenteel goed als politieke leuze. Toch zou ik graag eerst die brede transgenderparaplu eens optillen en een poging wagen om zichtbaar te maken welk een bont gezelschap zich eronder bevindt. Hopelijk zien wij dan tegelijk dat deze leuze minder vanzelfsprekend is dan ze lijkt en krijgen wij er oog voor hoe de zichtbaarheid van de één soms zomaar de onzichtbaarheid van de ander kan worden.

Transgenders kunnen mannen zijn, die zich graag zo nu en dan aan anderen als vrouw laten zien. In hun strijd voor acceptatie is zichtbaarheid zeker belangrijk. En omdat je samen sterk staat, zijn zij vaak erg "inclusief": als zij het over "wij" en "zichtbaarheid" hebben, worden transvrouwen van harte ingelijfd. Hoezo? Ben ik een man, die vecht voor het recht om vrouwenkleren te mogen dragen? Deze transgenders zien dat vaak wel zo: "We willen toch allemaal vrouw zijn? Of het nu twee keer per maand is of altijd, dat maakt niet zoveel uit," meende een lieve trava, toen ik een keer voorzichtig opperde dat niet alle transgenders hetzelfde zijn.

Transgenders kunnen ook mannen zijn die ooit als meisje zijn opgegroeid. Niemand die het ziet. Laatst zag ik een buurman, die wel eens een praatje met mij maakt als ik op straat aan mijn stokoude ribbeltjesbus sleutel, bij de oprichting van Transgender Netwerk Nederland. En onlangs weer bij het Transgender Film Festival. Betekent die zichtbaarheid dat wij elkaar nu anders moeten gaan zien?

Sommige transgenders zijn óók genderbenders. Of andersom. Heerlijk, gebogen lijnen zijn veel mooier dan rechte en hoekige! Zij zetten door hun uiterlijke verschijning en levensstijl met veel enthousiasme vraagtekens bij gender an sich. Daarmee steken ze iedereen die zich beperkt voelt door de gangbare noties rond vrouwelijkheid en mannelijkheid een hart onder de riem: je hoeft het allemaal niet zo serieus te nemen. Het is heel mooi, dat deze mensen er lol in hebben om zichtbaar te zijn.

En ja, al staan ze pal naast mij, ik heb de neiging hen over het hoofd te zien: transgenders die zich in geen van beide genders echt op hun plek voelen en het liefst zonder gender door het leven zouden gaan. Maar wát is er moeilijker zichtbaar te maken in een wereld waarin het opdelen in één van twee genders een onwillekeurige reflex is?

Er zijn ook vrouwen als ik, die transgender zijn, niet omdat zij "niet in de klassieke gendertweedeling passen", maar omdat zij niet met een vrouwelijk lichaam geboren zijn. En dat is vaak wel te zien, ook in mijn geval. Meestal heb ik daar geen moeite mee, want men ziet gelukkig wel wat mijn bedoeling is. Meestal. En het heeft ook voordelen, want ik heb niet de behoefte mijn verleden en wat dat mij gebracht heeft te verbergen. Daar wil ik liever net zo vrij over kunnen praten als ieder ander.

Soms heb ik er wel hinder van. Bijvoorbeeld wanneer iemand het zo bijzonder vindt, dat ik mij opmaak en van die mooie oorbellen draag. Of wanneer ik ergens met open armen word ontvangen als "transgender" en ik die blijde ogen als het ware dwars door mij heen zie kijken naar het gloren van een dageraad, waarin gender er niet meer toe doet. Op die momenten krijg ik het gevoel dat men mij niet ziet. Daarom: ook ik heb belang bij zichtbaarheid. Maar wel anders, namelijk...

Ik denk dat uiteindelijk ieder van ons het meeste belang heeft bij gezien te worden zoals hij, zij of anders gezien wil zijn. In dat licht is een paraplu iets wat beter aan de kapstok kan blijven hangen: hij biedt bescherming als het regent, maar je gaat er vooral onder schuil.

Deze column is een reactie op de poll: Transgenders hebben belang bij meer zichtbaarheid