Het Nijmeegse Buiten de Binary ontwikkelt zich tot een landelijk evenement voor mensen die zich ‘transanders’ voelen. Maar niet alleen voor hen. Iedereen is welkom die over gender issues wil denken of praten. Buiten de Binary is een evenement zonder hokjes.

De vierde editie van Buiten de Binary, zaterdag 14 oktober in Nijmegen, had interessante sprekers, boeiende panels en veel vertier. Sprekers die soms van ver kwamen. Zoals Sophie Labelle, op tournee vanuit Canada door Europa om haar webcomics te tonen. Op transgenderinfo.nl is een artikel over haar presentatie te lezen.

Tekening met cartoonpersonage Stephie voor iedereen om buiten de hokjes te kleuren

'Als je zegt dat je ergens ertussenin zit, reageren mensen: o, die is zeker nog onderweg'

Buiten de Binary is breder dan dat ene onderwerp: wat er tussen de hokjes zit. Ook in onderwerpkeuze gaat het festival alle hokjes te buiten. Het ging dit jaar over transactivisme en over ouderschap als trans, over genderen en wat dat met onze hersenen doet en over intersekse (Miriam van der Have). Over aftercare voor transvrouwen en over Bi Beyond Boundaries. Er was film en muziek (van Marcia Deville) en de talkshow queer activism onder leiding van Olave Basabose, die bij de Tweede-Kamerverkiezingen in maart dit jaar op de kieslijst van Art. 1 stond.

Een deel van de lezingen was in het Engels, sommige waren interactief, klein en gemoedelijk, andere vooral heel informatief en leerzaam. De organisatie schat de opkomst over de hele dag op een 175 mensen. Niet alleen mensen buiten (gender)hokjes, maar ook veel binaire transgenders en cisgenders die heteroseksueel, lesbisch, homo, bi-, pan- of misschien aseksueel zijn.

'Ik probeer nu zonder vorm te leven'

Academisch

Je kon er een heel academische middag van maken. Met Mieke Verloo van de Nijmeegse Radboud Universiteit die vertelde over Intersectionality. Dat is de studie van hoe de verschillende identiteiten die je bepalen elkaar overlappen. En hoe ze ons beïnvloeden als we met repressie en verdrukking te maken krijgen, met transfobie, seksisme of racisme bijvoorbeeld.

En Annelies Kleinherenbrink die haar onderzoek aan de Amsterdamse VU presenteerde. Ze had zich daar verdiept in de vraag: is gender natuurlijk gedrag of een sociale constructie? Het beeld, zegt ze, is dat de samenleving hooguit marginale invloed heeft op het verschil tussen jongens en meisjes.

Annelies Kleinherenbrink

Maar ze laat zien dat veel onderzoek de zaken niet goed weergeeft. Als je bijvoorbeeld zegt dat mannen- en vrouwenhersenen verschillen, negeer je het feit dat ze voor meer dan 90 procent overlap vertonen. Bovendien, waar komen de verschillen vandaan? Spelen meisjes met poppen omdat hun hersenen daarop gevormd zijn of zijn hun hersenen zo gevormd omdat ze met poppen spelen?

Panel transanders

En dan was er bijvoorbeeld het prachtige panel transanders. Vijf mensen die onder leiding van Youri de Blok hun gevoelens over hun identiteit verwoorden. Een paar van hun uitspraken staan hieronder.

• Helena, 34: Ik ben vier jaar geleden wakker geworden en op weg gegaan naar mezelf
  Mijn gevoelsleven lag in een coma.
• Mila, militant non-binair: Het hele idee van man-vrouw vind ik offensief.
• Ria, 65: Ik kreeg groen licht van het VUmc en dat was genoeg. Genoeg bevestiging. Toen ben ik gestopt met transitie. Ik probeer nu zonder vorm te leven.
• Helena: Het begon toen ik erachter kwam dat ik geen anker kon vinden. Ik ging op zoek naar een rustpunt in mezelf, en liet het kind dat nooit mocht opgroeien, spreken. Ik voel me nu dichter bij mezelf.

'Vrouwelijkheid? Dat is voor mij een berg eigenschappen waar je uit kunt kiezen'

Helena

• Helena: Vragen mensen ben je nu man of vrouw, dan zeg ik nee. Ik ben niet man en niet vrouw, ik ben mens. Ik voel beide energieën in mezelf.
• Mila: Ik ging naar een lhbt-kamp als ally, en ik kwam terug als trans
• Mila: Mensen doen zo moeilijk als je zegt dat je niet als man of vrouw aangeduid wilt worden
• Mila: Ik denk dat we het binaire systeem moeten afbreken
  Brand, 41: Het hokje vrouw heeft best veel ruimte: je kunt ook aan de mannelijke kant gaan zitten
• Brand: Als mensen me vrouw noemen, ga ik twijfelen aan mijn acteerprestaties.
• Brand: Moet ik aan de hormonen? Doe ik dat dan voor mezelf of voor de anderen?
• Joska, 18: Ik heb heel weinig dysforie van mijn lichaam maar heel veel dysforie van verkeerd aangesproken worden. Er is dan geen onderscheid of ik het voor mezelf doe of voor anderen.
• Joska: Nu ik echt als man gezien word, kan ik experimenteren met vrouwelijkheid
• Helena: Wel handig dat je kunt kiezen, zei een collega, dat je de ene dag man bent en de andere dag vrouw. Ja, mooi hè. Maar zeg, dat kan jij ook. Huh…kortsluiting.
• Helena: Als je zegt dat je ergens ertussenin zit, reageren mensen: o, die is zeker nog onderweg.
• Mila: Voordelen van transanders? Ja, het is leuk.

Mila

'Lastig in het binaire denken bij VUmc: je bent bezig een beeld neer te zetten van jezelf, niet voor jezelf maar omdat je uiteindelijk iets van ze wilt'

• Helena: Eerst was ik bang om buiten te komen. Toen was er plots een switch. Dan voel je je trots op wie je bent. En dan kun je spelen.
• Helena: Dezelfde kleding voelt de ene dag als te vrouwelijk en de andere dag als te mannelijk.
• Mila: Ik word blij van mensen in een film, een boek, een game waar ik me mee kan identificeren. En van al die mooie mensen hier bij Buiten de Binary en de Transgendergroep Nijmegen.
• Helena: Identificatie is soms ook verwarrend. Ik val op vrouwen. Kijken naar een film waar een man een vrouw uit de kleren helpt, is dan zo dubbel.
• Brand: Vrouwelijkheid? Dat is voor mij een berg eigenschappen waar je uit kunt kiezen.
• Brand: Lastig in het binaire denken bij VUmc: je bent bezig een beeld neer te zetten van jezelf, niet voor jezelf maar omdat je uiteindelijk iets van ze wilt.
• Joska: Pff, een psycholoog heeft negen maanden nodig om te geloven wat je zegt.
• Helena: Een mooie ervaring: wiebelend op te hoge hakken, maar de eerste keer als vrouw worden gezien.
• Ria: Dat ik in een jurk op een verkleedfeest was en mijn mannelijkheid weer door die vrouwelijkheid heen schemerde. Dat was de mooiste erkenning.

'Ik word blij van al die mooie mensen hier bij Buiten de Binary en de Transgendergroep Nijmegen'

--
Lees ook: Webcomic artist Sophie Labelle op Buiten de Binary