Het hoedje van Max Heymans

Het wezen van de transgender is een verhaal. Dat schrijft de hoogleraar Engelse Literatuur Jay Prosser in zijn boek Second Skins: The Body Narratives of Transsexuals. Het verhaal, zegt Prosser, verbindt de persoon van voor en na de transitie aan elkaar. Ons verhaal maakt ons weer heel. Volgens Prosser stelt het vertellen van ons verhaal ons in staat om onze transities te doen.

Daarom vertellen we het tijdens onze transitie ook graag aan therapeuten, vrienden en lotgenoten. En daarom is er ook een heel genre aan transgender autobiografieën. Hoeveel toeters en bellen een trans aan haar verhaal hangt, is een kwestie van smaak. Onze autobiografieën zijn niet bedoeld voor historici of psychologen. Volgens Prosser hoeven transgender verhalen zelfs niet per se waar te zijn. Ze moeten werken. Ze moeten een verandering bewerkstelligen.

Het mooiste en meest dichterlijke verhaal dat ik ooit ben tegengekomen is van een oudere Nederlandse dame, die zich Clair Ren noemt. Zij publiceerde haar verhaal in lange episodes op TGTS, een inmiddels opgeheven internetforum. Zij had daar een hele schare bewonderaars.

Lord Edward
Haar levensverhaal begint gedurende de oorlog, als hij als jongetje zijn eten bij elkaar schooiert met zijn androgyne uiterlijk bij Duitse en Canadese soldaten. Op zijn veertiende gaat hij naar Amsterdam en raakt hij in het Amsterdamse homomilieu bevriend met Max Heymans, een bekend Amsterdam's couturier. Op een ochtend delen ze het ontbijt in het Americain waar Heymans een prachtige zwart met rode japon draagt en een enorme zwarte hoed "compleet met voile, om zijn enorme zwarte neus te verbergen." Clair vervolgt:

"Aan de tafel naast ons zat een man, die met veel interesse in onze richting keek. Hij dronk thee en zag er typisch Engels uit, compleet met tweed en ascot. De man stond op en stelde zichzelf voor. Lord Edward Montague. Max gaf mij een schop onder tafel, een teken dat we beet hadden. Onze financiën waren weer eens uitgeput en we waren wanhopig voor een monetaire infusie. Edward nodigde ons uit voor lunch in zijn hotel, het Amstel hotel. Wij zagen er behoorlijk vreemd uit en tot overmaat van ramp kwam Max's baard tevoorschijn. In die tijd had je nog geen elektrolyse. Wij zaten inmiddels aan de derde fles champagne en hoewel Max drommels goed merkte dat Edward en ik in elkaar geïnteresseerd waren, maakte hij geen aanstalten om te verdwijnen. Een flinke schop onder tafel, deze keer van mij bracht hem weer in de realiteit. Hij keek om en wuifde nog naar ons toen hij pardoes over de drempel struikelde. Max' hoed en pruik lagen twee meter verder. De maître D' verloor nooit zijn kalmte, hielp Max met zijn hoed en uit het restaurant. Ik ging natuurlijk met Edward naar boven en wij bleven twee dagen in bed."

Vindt u het echt belangrijk of Clair's verhaal nu echt gebeurd is? Of het nu echt Sir Edward Montague was in het Amstel Hotel, of Edje Kroketje in het Low Butget Hotel? Dan heeft u een andere smaak dan ik. Ik zie Max wuft wuiven en struikelen en moet lachen. Het lijkt ook niet gepast om bij Clair's verhaal over details te mekkeren want, zou Prosser zeggen, je kan Clair's verhaal niet in twijfel trekken zonder haar hele persoon in twijfel te trekken. En dus volg je Clair's verhaal met gepaste eerbied, of je haakt af.


De Krupp fortuinen
Onze held rijdt als een "kept boy' in Edward's Jaguar van Amsterdam naar het filmfestival van Venetië en ontmoet en passant Cole Porter en Noel Coward. De laatste zingt een zoetgevooisd "Mad about the boy" voor haar. Met een puissant rijke man van Duitse adel, van wie Clair echt houdt, gaat zij naar Cannes, waar zij in de nachtclub zingt. Die nachtclub zou later model staan voor "La cage aux folles". Met haar Duitse beschermheer wordt zij uitgenodigd tot privé-feestjes en affaires met Somerset Maugham ("an angry bitch"), de hertog van Windsor ("weird") en de erfgenaam van de Krupp fortuinen. Tegelijkertijd is er sprake van een hormoonbehandeling en een groeiende onlust tijdens het vrijen als man. Ze verlaat de glamour van Cannes en gaat in Parijs werken, in een nachtclub die dames en travestieten inzet om heren uit te melken. Daar ontmoet ze Peggy die op een avond in tranen uitbarst en haar om raad vraagt.

"Een zekere dokter Burouh in Casablanca had haar aangeboden om haar kostenvrij van een man in een vrouw te veranderen. ( ... ) Peggy was doodsbenauwd en we praatten dag en nacht of ze nu wel of niet zou gaan. Dit was de eerste operatie in de wereld in zijn soort en Peggy was bang dat ze zou sterven. En dus besloten we dat ik in haar plaats zou gaan. Ik moest de volgencle dag vertrekken. Ik was niet bang. Ik was straal bezopen toen ik 's nachts in Casablanca landde."

En zo wordt Clair de eerste trans in de geschiedenis. Tien episoden later omspant haar verhaal ook Koning Faroek van Egypte en Marlene Dietrich. Ik verbaas me over de ontvangst van Clair's verhaal op TGTS. Uit de antwoorden van andere lezers blijkt dat zij de verhalen van Clair letterlijk nemen. Anderzijds vinden vrienden van mij die niet transgender zijn, Clair maar een fantast. "Al die beroemdheden blijven net lang genoeg om Clair even te bewierroken" glimlacht een vriendje van me. Ik kijk beteuterd. Ik vind het waarheidsgehalte van het verhaal eigenlijk helemaal niet belangrijk.

La Croisette
Mij gaat het om wat het verhaal doet. Voor Clair als schrijver en voor mij als lezer. Wat Clair's verhaal voor mij onweerstaanbaar maakt, is dat in dit verhaal een trans een winnaar is. Dat zegt iets over mij. En wat doet het verhaal voor Clair? Volgens Prosser moet het vertellen van haar eigen verhaal ertoe leiden dat zij nog meer een heel mens wordt. Dat is het doel. En daartoe mag Clair al haar ervaringen en wensdromen, al haar schrijftalent en zucht naar bewondering inzetten. Het doel is tenslotte groter dan de werkelijkheid. Het doel is om een zelf te scheppen. En dat doet Clair steeds weer opnieuw, ondanks alle tegenslagen.

In één episode wint Claire de jaarlijkse schoonheidswedstrijd in Cannes. Zij krijgt niet uitbetaald, omdat er een M in haar paspoort gevonden wordt. Toch zij is niet teleurgesteld, want...

"I still remember, sitting in the back of a convertible, throwing leafletts with pictures of myself at the crowd on La Croisette."

Ik ben verkocht. Clair is voor altijd mijn beauty queen.