Hoe sergeant Bertrant ons aan onze categorieën geholpen heeft

De kranten schreeuwen het uit als op een nacht de dader betrapt wordt. Het is de Franse sergeant Bertrant. Een mecanicien van het 74ste regiment. Voor de rechter bekent hij alle schanddaden. Heel Frankrijk is geschokt en vraagt zich af hoe iemand tot zoiets in staat kan zijn.

De necrofiele lusten van sergeant Bertrant hebben natuurlijk helemaal niets met transgender te maken. Behalve dan voor één ding. De franse arts Claude France Michea ziet in alle publiciteit rondom de gruweldaden van Bertrant een mooie aanleiding om zijn revolutionaire visie op seksualiteit weer te geven. Hij zal een artikel over Bertrant publiceren dat volgens Gert Hekma (1994) de gehele Europese kijk op seksualiteit moderniseert. Michea schijft namelijk dat Bertrant's necrofilie geen zonde is, maar een aangeboren afwijking, en gezien moet worden als een lichamelijke tekortkoming.

Michea schrijft dat vrouwelijke tendensen bij homoseksuele mannen ook biologisch verklaard kunnen worden. Hij verwijst hierbij naar een artikel van de Duitse dokter E.H. Weber, die rudimentaire baarmoeders gevonden meent te hebben in homoseksuele mannen. Homoseksuele mannen met baarmoeders? Echt waar?

Voor een geschiedkundige is het waarheidgehalte van Michea's theorie minder belangrijk dan het effect op zijn tijdgenoten. Het belang van Michea is dat hij met zijn focus op het lichaam seksualiteit uit het gebied van de zonde haalt en haar geschikt maakt voor wetenschappelijke studie. Wetenschappers kunnen nu zonder blikken of blozen allerhande seksuele identiteiten gaan catalogiseren op dezelfde wijze waarop zij planten catalogiseren. Zij leggen eenvoudig de gevalsbeschrijvingen naast elkaar en kijken naar wat die gemeenschappelijk hebben, en waarin ze verschillen. Tussen 1850 en 1900 zullen hele kookboeken vol afwijkende seksuele identiteiten geschreven worden, waarin een hoofdrol is weggelegd voor transgenders.

En wat er gekomen is van Sergeant Bertrant? Die is nog in het zelfde jaar terechtgesteld. Frankrijk kon weer onbezorgd begraven.

Bron: Gert Hekma in 'Third sex, third gender' (1994)

De serie 'Tijdlijn' volgt de beeldvorming in de wetenschap van transgender(s) door de tijd heen, haar invloed op de behandeling en het zelfbeeld van transgenders, en de emancipatie van transgenders in de maatschappij. Suggesties voor onderwerpen zijn van harte welkom.