Luister, leer en lach!

Ga je op zoek naar podcasts over transgender, dan is er steeds meer. Maar waar? En waar gaat het over? Podcasts lijken me bijvoorbeeld voor mensen die met een eigen zoektocht naar genderidentiteit bezig zijn een prachtige manier om meer te leren.

Tijdens een wandeling op de Utrechtse Heuvelrug luister ik naar Tammie en Alex. Ze vertellen elkaar over hun transleven. Ze lopen niet naast me, maar ik hoor de podcast die ze een paar weken eerder hebben opgenomen. Het is leerzaam en leuk. Soms hilarisch en soms ook emotioneel. Onderaan dit artikel vertelt Alex over het hoe en waarom van deze podcast.

Hun audio’s vormen voor mij ook een antwoord op de vraag hoe transgender personen zoals zij hun transzijn ervaren. Hoe ze omgaan met de reacties van hun familie, het daten, de coming-out, pronouns en misgenderen. Ik herken dingen.

En ik bedenk, dit podcasten is een prachtig medium om mensen te bereiken. Luister mee! Beetje laat misschien, zo’n oproep, want de eerste podcast kwam zo’n vijftien jaar geleden. Maar pas sinds een jaar of vijf gaat het hard. Podcasts komen nu op als paddenstoelen in september.

Show

Hoeveel podcasts zouden er intussen zijn over transgenderthema’s? Waar gaan ze dan precies over? En hoe zijn ze te vinden?

In dit artikel maak ik een overzichtje, maar volledigheid is een illusie. Podcasts verschijnen en verdwijnen. Nu het steeds makkelijker lijkt te worden, en er genoeg voorbeelden zijn, is de drempel om ook te gaan podcasten steeds lager. Veel reguliere radioprogramma’s zetten podcasts online, in onderwijs komen ze op, en je kunt zelfs VPRO’s Zomergasten terugluisteren (check de podcastbibliotheek van Spotify).

Podcasts vinden rondom transgender is niet heel moeilijk. Het beste werkt het waarschijnlijk om in een podcast player (Spotify, Stitcher, Soundcloud, Ivoox of wat je ook gebruikt) te zoeken op 'transgender', 'queer', ‘Janet Mock’ of wat je maar wilt. Bijna alle podcasts die ik in dit artikel noem - onderaan staat een lijstje - zijn in elk geval op Spotify of Stitcher te vinden.

Je vindt dan shows (bijvoorbeeld ‘Mensje in de Maak’) en losse afleveringen (‘Mensje in de Maak’, waarin Tamar en Sophie vertellen hoe het is om als trans-cis-lesbisch stel een kindje van hen allebei te krijgen, heeft er nu bijna veertig).

Sommige podcasts zijn kort, tien of twintig minuten, vaak een monoloog, lezing of bespreking van één persoon. Maar vaak zijn ze langer. Een gesprek tussen meerdere mensen, een interview of een hele show met muziek. Vaak zijn ze leerzaam en nog vaker gewoon leuk, en kun je lachen, en soms ook huilen, met de host en diens gasten.

Genderkwiebus

Ik heb op die manier gezocht en tel zo’n drie podcastseries die echt over trans gaan. In Nederland. Allemaal dit voorjaar of deze zomer gestart. ‘Trans Holland’ van Tammie en Alex is er één. De eerste aflevering kwam in juli 2020 online.

Een maandje eerder startte Dipsaus de ‘Spectrum podcast’. In deze tweewekelijkse podcast zet host Riyaz van Wegberg (zelf niet-trans overigens) de queer-ervaring centraal. In gesprekken over ‘het non-binaire leven’ of 'opgroeien als queer'.

Nog iets eerder (in mei) kwam de eerste Genderkwiebus Podcast online. Dat zijn korte audio's met uitleg van Nanoah Struik over allerlei zaken rondom gender. Wat is dat eigenlijk, wat houdt transitie in, wat betekent ‘genderneutraal’?

Breder en ouder is ‘Komt een mens bij de dokter’, een serie van Women Inc., organisatie die zich inzet voor gendergelijkheid. Het is daar een tijdje stil geweest, maar er zijn nu nieuwe afleveringen. Host Angelique Houtveen spreekt met mannen, vrouwen, homo’s, lesbiennes, transgender en intersekse mensen. Al deze mensen zijn op zoek naar passende zorg. Ik heb het aangrijpende verhaal gehoord van een intersekse persoon over hoe moeilijk dat kan zijn.

Ook van Woman Inc. was een korte podcastserie (Toen ik mij zag) over meer diversiteit in de media, een jaar geleden. Met een mooie uitzending over transgender mensen in de media (met schrijver Micha Meinderts en mediamaker en transketeer Chris Rijksen). ‘Zout’, een intersectioneel feministische podcast van vier studenten, had af en toe trans mensen te gast. De laatste aflevering is in maart gepost.

En niet op Spotify of Stitcher, maar op YouTube vind je de Olave Talks. Interviews in Engels. Of korte posts: Olave Explains. Olave is een non-binaire trans femme en activiste die af en toe voor OneWorld schrijft en actief is in de politiek.

Queersplaining

Wil je meer op transterrein, dan moet je naar andere taalgebieden. In het Engels is er veel, en heel vaak zijn ze ook gemaakt door transgender personen. Ik heb er een aantal beluisterd.

Bijvoorbeeld Queersplaining. “My name is Callie Wright, and this is queersplaining”, begint de (non-binaire trans) host elke aflevering. Ze is zo al heel vaak begonnen; dit is waarschijnlijk een van de langstlopende podcasts op dit terrein.

De Amerikaanse podcasts lijken allemaal een format te volgen. Aan het eind worden alle medewerkers bedankt, de contactgegevens vermeld en de credits van de muziek en andere bijdragen genoemd. En vaak wordt er ook om steun gevraagd. Podcasten is meestal liefdeswerk, maar vereist wel goede microfoons, hosting en veel tijd. Reden waarom sommige na twee of drie afleveringen weer in rook opgaan.

Terug naar Queersplaining. Er zijn transcripts te vinden van enkele afleveringen, maar helaas net niet van een aflevering waaruit ik wilde quoten. Callie beantwoordt daar de vraag van een luisteraar of een besloten queer community een goed idee zou zijn. “Nee,” zegt hen. “Lijkt me niet. Er is binnen de community ook seksisme, racisme, validisme, misogynie. En je kunt ook queer- en transfobie in die wereld tegenkomen. Zoals lesbische terfs, binaire trans personen die non-binaire identiteit afwijzen, en vaak ook een houding van ‘jij bent niet-queer- of niet-trans-genoeg’.” Hen vervolgt dat hun rugbyclub opener is naar trans mensen dan veel trans supportgroepen. “Er was zo’n groep waar ik te horen kreeg dat ik me toch echt beter moest scheren.”

Dit zou je als een soort van disclaimer kunnen zien. Dit, of zoiets, kun je tegenkomen, maar bijna altijd voel ik me thuis in de transgender podcasts. Opgenomen in een wereld en een community waarin ik me herken. 

Kleine rondgang

Zo is er de prachtige podcast van een moeder over haar trans dochtertje van zes. ‘How to be a girl’. Liefdevol vertelt moeder hoe haar dochtertje zich ontwikkelt. Dat dochtertje maakt haar ook meteen duidelijk dat ze een meisje is, vier of vijf jaar oud, en dat alleen zij dat kan weten. Niemand anders hoeft dat voor haar te bepalen. Tot zover een antwoord op alle mensen die vragen stellen bij zelfidentificatie en de leeftijd waarop je voelt of weet dat je anders bent.

Moeder (anoniem, want ze wil haar dochter ook niet outen voordat die daar zelf over kan beslissen) is vorig jaar gestopt met podcasten, maar de afleveringen zijn nog te vinden. Op Stitcher bijvoorbeeld.

Verder op de kleine rondgang. Na Black Lives Matter zijn er podcasts gekomen van zwarte trans vrouwen. Zoals TransLash van Imara Jones. Er zit vanzelfsprekend veel politiek in de afleveringen, immers de aanleiding, maar soms is het ook voldoende om een gemarginaliseerde stem te laten horen. Marsha’s Plate (black trans talk) bestaat al jaren.

Ik heb lang niet alles kunnen beluisteren – zou de Utrechtse Heuvelrug heel vaak moeten belopen –, maar ik heb bijvoorbeeld wel van Gender Fluids een aflevering gehoord. Ava Smart en Arielle Isaac Norman zijn hierin soms heel ‘expliciet’. Dat is een waarschuwing in de VS, iets als 18+. Ik weet niet of het te vergelijken is met ‘Trans Talk Raw’. Shows waarbij twee hosts ook allerlei meer en minder persoonlijke zaken bespreken.

De Hidden Truth Show verdiepte zich in seizoen 2 (in 2018) in transgenderonderwerpen. Transcaster Radio heeft in principe elke twee weken een aflevering over transleven, maar in de Pride-week was er elke dag een uitzending. Er zijn 50 shades van life, beautiful, stupid en natuurlijk van ‘grey’, maar ook van gender. De ‘50 shades of gender’-project wil bijdragen aan een wereld waarin we allemaal kunnen stralen zoals we zijn.

What the Trans!? is Brits. En bedoeld voor trans personen, non-binaire mensen en allies. In de Trans Questioning Podcast bespreekt Sarah Zedig haar transitie en ontvangt ze gasten met wie ze bespreekt wat het betekent om transgender te zijn.

Er zijn heel veel interessante shows die al gestopt zijn. Zoals How to be a girl. Maar afleveringen zijn dan vaak nog te vinden via Stitcher of Spotify. Bijvoorbeeld van Transgender Insights, of The Transgender Scientist, korte afleveringen van maximaal vijftien minuten. Deze beide shows zijn vooral informatief bedoeld, en behalve voor trans personen zelf, ook interessant voor familie en vrienden.

Dus beste mensen, veel plezier met al deze podcasts en andere. Of ze nu puur informatief zijn of ook gemaakt om te amuseren, herkenning te bieden, een thuisplekje, of wat dan ook. Luister, leer en lach!
 

Het hoe en waarom van de Trans Holland-podcast

“Grappig genoeg kenden we (Tammie en Alex) elkaar nog maar heel kort – we hadden elkaar welgeteld twee keer gesproken – toen we besloten een podcast op te zetten, voor en door trans mensen.

We kwamen zijdelings wel eens in contact via de studie filosofie, maar raakten echt aan de praat naar aanleiding van een paar sociale-mediaposts. Bij de eerste keer praten, ervoeren we allebei een enorme opluchting met iemand goed en inhoudelijk te kunnen spreken over onze levens, zonder vooroordelen of onbegrip bij de ander.

Dat is nog wel eens anders met cis mensen. En ook familie en vrienden missen vaak de ervaring van het transleven. En we hoeven niemand erop te wijzen dat het bekendmaken van je transidentiteit je in een kwetsbare en mogelijk onveilige positie brengt. Het gebeurt daarom meer dan eens dat onze verhalen als trans vrouwen worden gekaapt door anderen, niet altijd met goede bedoelingen.

Om zo’n goede interactie en echte connectie met iemand te hebben, was (en is) een verademing in ons leven. Dat willen we ook uitdragen naar andere trans mensen. We willen een eigen, veilige ruimte hebben en we willen onze verhalen zelf kunnen vertellen.”

Luister naar de podcast van Trans Holland op Spotify of Soundcloud.

Afvinklijstje van trans- en queerpodcasts

• Trans Holland
• Spectrum podcast
• Genderkwiebus Podcast
• Mensje in de Maak
• Komt een mens bij de dokter
• Toen ik mij zag
• Zout
• Olave Talks
• Queersplaining
• How to be a girl
• TransLash
• Marsha’s Plate (black trans talk)
• Gender Fluids
• Trans Talk Raw
• Hidden Truth Show 
• Transcaster Radio
• 50 shades of gender
• What the Trans!?
• Trans Questioning Podcast
• Transgender Insights
• The Transgender Scientist

Weet je nog meer leuke of niet-te-missen podcasts over trans of queer, laat het dan weten op .

De foto's zijn rechtenvrije beelden van Pixabay en Pikist (creative commons) en het logo van de Queersplaining-podcast.