Het Blent Transfestival ging over zichtbaarheid, partners, zelfvertrouwen, stereotypen en boeken. Een afwisselend programma van workshops, informatie en veel plezier. Zes studenten van Fontys Hogeschool in Tilburg zorgden na maanden voorbereiding 9 januari voor een geslaagd festival met ongeveer honderd mensen.

“Het beeld dat de media schetsen van transgender is niet realistisch”, zegt Sophie Schers van Transgender Netwerk Nederland (TNN). “Dat maakt dat mensen bang worden dat ze er niet goed uitzien, en dat ze bijvoorbeeld denken: ‘ik kan nooit een mooie vrouw worden’. Dat ze wanhopig worden of ongelukkig. Ik heb zelf ook vaak genoeg in de spiegel gekeken, maar het gaat niet over mijn uiterlijk. Het gaat erom dat ik mezelf kan zijn en dat jullie jezelf kunnen zijn.”

Willen we dat 2016 echt het jaar van de transgender wordt – De Volkskrant riep 2015 al uit tot het jaar van de transgender – dan is het belangrijk om zichtbaar te zijn als transgender gemeenschap. Maar niet volgens het beeld dat media en publiek van transgender personen hebben. Dat is haar boodschap aan het begin van het Blent Transfestival, zaterdagmiddag 9 januari in restaurant Het Oude Tolhuys in Utrecht. Dan helpt bijvoorbeeld de website transgenderinfo.nl die een dag voor het festival in de lucht is gegaan. Maar ook zo’n festival zoals dat van vandaag. Zichtbaarheid, acceptatie, informatie. Dat zijn thema’s die vaker zullen terugkomen.



Organisatoren van Fontys ACE

Het Blent Transfestival is er niet zomaar. Zes studenten van Fontys academy for creative industries hadden de opdracht van school gekregen om een event te organiseren. Het is tijd voor transgender, vonden ze. Ze willen met het event graag bijdragen aan de emancipatie van transgender personen. Er zijn eerder soortgelijke jaarlijkse events geweest, bijvoorbeeld de Transgender Informatiedagen op wisselende locaties, maar de laatste is zeker drie jaar geleden. Gastvrouw BeyonG roept de studenten aan het einde van de dag nog even naar voren om een welverdiend applaus in ontvangst te nemen.

Petra en BeyonG

Lachworkshop

“We zijn al in september begonnen”, vertellen Thessa en Barbara, twee van de studenten. “Niemand van ons is transgender, die vraag kregen we vaak. We kenden de doelgroep ook niet echt en hebben contact gezocht met stichtingen en belangengroepen zoals TransAmsterdam, TNN, de Vereniging Genderdiversiteit en Utrecht Gender Divers. Die gaven allerlei tips, bijvoorbeeld hoe belangrijk het is om vertrouwen te bieden. We hebben door tostiverkoop op school, benefietavonden en een fundraisermiddag geld binnengehaald. We hebben de Stichting Transfest opgezet en een draaiboek gemaakt voor de organisatie.”

'We zouden met plezier het stokje over willen dragen'

Blent komt van blend in, opgaan in het grote geheel. “Maar dan met een T, de T van transgender.” Het is een dankbare groep, vinden ze. “We hebben veel feedback gekregen. Erg leuk. Voor ons is het een eenmalig event, maar we zouden met plezier het stokje over willen dragen.”

Het programma biedt veel afwisseling voor diverse groepen van transgender mensen, partners en familie. Een workshop over meer zelfvertrouwen van Jochem Verdonk, een luchtige lezing van Petra van Dijk over mannelijkheid, vrouwelijkheid en stereotypering, een forumgesprek over transgenders en relaties, een persoonlijk verhaal van Angela van Bebber, een debat met drie schrijvers van transgender boeken (Maaike Sips, Alex Bakker en Christel Smits) en zelfs een lachworkshop. Inzet was een evenement waar transgenders zichzelf kunnen zijn en waar het plezier voorop staat.

Knuffeltrans

Dat verhindert niet dat er serieuze zaken besproken worden. Verdonk haalt boven tafel waar we als transgenders trots op zijn en kracht in vinden. Jezelf zijn, erkenning vinden, familiesteun, vrienden of liefde voor elkaar. Je zeker van jezelf voelen gaat niet altijd vanzelf, maar vaak zit het tussen je oren, denkt een deelnemer van de workshop. Als mensen zich bijvoorbeeld verspreken met hij of zij en een oude naam, hoeft dat niet opzettelijk te zijn en moet je ze misschien nog wat tijd geven.

Esther Wouters interviewt Maaike Sips, Christel Smits en Alex Bakker

Als de schrijvers aan de beurt zijn, gaat het onder andere over leeftijd. Joep, zoon van Christel Smits, is geboren als meisje. Dat hij als jongen leeft en ook op school Joep heet, is geen issue, vertelt Christel. Het is een ander verhaal dan dat van Monica, de vader van Maaike Sips. Monica was de zestig al ruimschoots gepasseerd toen ze de transitie voltooide.

Dat roept de stelling op: transitie: hoe eerder, hoe beter. “Mijn vader had het graag op zijn 25^e gedaan, maar er was toen gewoon niets over bekend. Bovendien was ik er dan niet geweest.”

'Misschien moet je als een jongen meisjesachtig is of andersom, niet te snel zeggen: dat zal wel een transgender kind zijn'

Maar kinderen van 7? De naam veranderen, puberteitsremmers geven, dat kan, denken de meeste bezoekers, zolang je maar niets onomkeerbaars doet totdat ze oud genoeg zijn om daar zelf iets over te kunnen zeggen. Kinderen die gender non-conform gedrag vertonen, zijn later niet per se genderdysfoor, zo blijkt uit onderzoek van het VUmc. Alex Bakker: “Misschien moet je als een jongen meisjesachtig is of andersom, niet te snel zeggen: dat zal wel een transgender kind zijn.” Met de groeiende bekendheid en tolerantie is dat wellicht een te snelle conclusie van ouders.  

Want trans lijkt hot. Decennia geleden was transzijn taboe, en nog steeds zijn er heel veel mensen die transgenders niet accepteren of beledigen. De term knuffeltrans valt. Monica bijvoorbeeld wordt in het dorp waar ze woont omarmd. Want, zo opperde de Volkskrant, het gaat zover dat als je geen trans kent, je eigenlijk niet meetelt. “Supergoed, die openheid”, zegt Maaike Sips. “De keerzijde is dat iedereen dan zegt: dit is mijn transvriendin. Terwijl Monica gewoon ook weleens als vrouw op een feestje wil komen.”

Rolmodellen hebben de deuren geopend. Maar bij de lezing van Petra ontstaat enige discussie over Caitlyn Jenner. Is zo’n rolmodel als Jenner nu wel zo’n zegen voor de transgender gemeenschap, of is ze niet echt representatief en vertekent ze vanuit haar bevoorrechte positie de problematiek waar transgender personen mee te maken hebben? “Het is toch nogal wat”, zegt iemand. “Je moet het vergelijken met dat in Nederland Johan Cruijff vrouw zou worden.”

Forumgesprek partners

Dan is er het forumgesprek over en met partners, gemodereerd door Tamar D en Marian Geurtsen van TransPartner Zone en zelfhulpgroep (H)erkenning. Daar komen zaken aan de orde die meestal buiten beeld blijven. Ook omdat de transitie zelf vaak een nogal egocentrisch proces is waar je relatie zich wel of niet omheen moet plooien. Want, hoe is het als je partner in transitie gaat, welke problemen kom je tegen als je gaat daten, wat zeg je wel of niet in je omgeving als je partner trans is en wat zegt het over jouw seksuele identiteit als je partner man of vrouw wordt?

Marian en Tamar

Veel partners zeggen dan: het maakt me niet uit of mijn partner man of vrouw is, ik ben verliefd op de persoon. Opvallend is wel dat 70 procent van de partners van transgenders vrouw is en ook dat er weinig mannen zijn die er heel open over transzijn van hun partner. Waarom ligt dat zo moeilijk? Roos: “De gedachte is dan snel, wat ben jij een loser, je kunt geeneens een echte vrouw krijgen.”

Praten is heel belangrijk, zegt Laurien, die een relatie heeft met Hanne, vroeger Hans. Eventueel met een derde persoon erbij, een psycholoog of een seksuoloog. "Want eigenlijk zit je ook in transitie. Ik merk dan wel dat ik als partner vaak veel minder snel ga. Dan rem ik haar af.”

Forum met v.l.n.r. zittend Petra, Laurien, Els en Bart

'Die hebben vandaag weer een beeldverbredende zaterdag'

Gastvrouw BeyonG mengt zich in de discussie. “Toen ik nog single was, dacht ik vaak: ik vind niemand die met mij over straat gaat. Mensen kijken toch. Nu ben ik zo blij als hij me meeneemt naar de bioscoop. Dat we dat gewoon doen.” Zo komt het thema zichtbaarheid terug. Esther, partner van Petra: “In Wageningen zijn ze misschien minder gewend dan in Amsterdam. Dan lopen we samen innig naar de markt door een straat vol winkelende mensen en dan denken we soms: die hebben vandaag weer een heel beeldverbredende zaterdag.”   

Ter afsluiting een optreden van Kyara Postma (links) en Miekie Capello

(foto's: ton van den born)