'Transparent': man en moeder

De transmannen in de documentaire hebben hun zwangerschap heel verschillend ervaren. De een dacht alleen een beetje dikker dan anders te zijn en had helemaal niet door dat hij zwanger was en de ander vond het vervelend en confronterend om zo duidelijk als vrouw gezien te worden. Deze tweede man vond zijn lichaam er verschrikkelijk uit gaan zien, maar als hij het kind 's nachts in bed voelde schoppen, vond hij het allemaal weer de moeite waard. Een alleenstaande transman uit Californië, Matt, vertelde dat zijn mannelijke vrienden erg blij waren dat ze een zwangerschap van dichtbij konden meemaken. Aan hem durfden ze vragen te stellen die ze aan vrouwen niet durfden te stellen. "Zo bijzonder is het nu ook weer niet", zei hij dan, en "sorry, ik moet nu even overgeven". Opvallend was ook dat een van de mannen vertelde dat hij tijdens de zwangerschap zijn vrouwelijke lichaam eindelijk kon waarderen omdat het een duidelijke functie had en deed waarvoor het bedoeld was.

Wat de mannen gemeen hadden, was dat ze blij waren met hun kinderen: ze hadden ze nooit willen missen. Een bebaarde kerel, type houthakker/ motorfreak, vertelt lief hoe zijn kind hem in de winkel ‘mummy' noemt, maar het tegelijkertijd wel over ‘he' heeft en dat hij dat prima vindt. Dat hij ook altijd een moeder voor zijn kinderen zal blijven en dat ze hem altijd zo mogen blijven noemen.

Voor zowel ouders als kinderlozen was de film interessant. Zo zei de Nederlandse ‘transparent' Gio na vertoning op het Transgender Filmfestival in Amsterdam (mei 2007): ‘Heerlijk al die herkenning en erkenning. Hier in Nederland heb ik slechts twee andere transmannen ontmoet die ook de biologische moeder van hun nog jonge kind zijn. Dus wat mij betreft was de film een hart onder de riem. Verder sprak me de diversiteit in de manier waarop zij het ouderschap vormgaven, inclusief de benaming, erg aan. Voor mij heeft ouderschap alles te maken met mijn transitie en loopt het volledig in elkaar over en door elkaar heen. Eerst werd ik moeder. Dit was de aanleiding om mijn transgender zijn te onderzoeken. Vervolgens werd ik moeder en man. Na mijn operatie (mastectomie) werd ik op verzoek van mijn dochter haar vader. Weer later noemde ik mezelf baarvader en veranderde mijn voornaam. Toen werd ik ook nog pleegvader en dat voelde toch weer anders dan vader van mijn biologische dochter. En moeder blijf ik natuurlijk ook altijd.'

De kinderloze transman Sytse vielen weer heel andere dingen op: ‘De geïnterviewden leken tamelijk rolpatroondoorbrekend in de opvoeding. Misschien let je daar meer op als transseksueel? Verder kwam uit sommige verhalen duidelijk de angst van zogenaamde normale mensen naar voren voor alles wat afwijkt qua gender en seksualiteit. Gelukkig waren er ook transmannen die alle steun kregen van hun omgeving. Transen worden, net als homoseksuelen, vaak niet gezien en beoordeeld als persoon, maar als een gevaar, als ziek, als slechte invloed of zelfs als monster. Ik denk dat de meeste mensen nog steeds vinden dat een trans- een slechtere ouder is dan anderen, dat je dat kinderen niet aan mag doen. Terwijl 'normale' ouders nooit stilstaan bij wat hun kinderen wel eens niet leuk aan hen zouden kunnen vinden. Zelf blijf ik blij dat ik geen kinderen heb en nooit gedwongen ben een gezinsleven te beginnen!'

Een minder moment in de film was het interview met een stel waarvan consequent alleen de transman in beeld kwam, terwijl nota bene de andere ouder een transvrouw was. Verder gaf de film geen antwoord op onvermijdelijk opkomende vragen als: als je zelf van geslacht verandert, geef je dan niet impliciet de boodschap dat de ene sekse minder te verkiezen is dan de andere en let je er in de opvoeding op dat je dit voorkomt? En: is het wel mogelijk om genderneutraal op te voeden? Over het geheel genomen gaf de film echter een mooi beeld van de verschillende manieren waarop transmannen gestalte geven aan moederschap. Je kunt moeder of vader of allebei zijn, je bent misschien homo of hetero, op de eerste plaats ben je gewoon ouder van je kind.En als je kind dan ook transseksueel blijkt te zijn, zoals bij een van de ouders het geval was, dan is dat misschien nog wel meer reden tot zorg dan bij andere ouders: je wilt tenslotte dat je kind niet teveel moeilijke dingen meemaakt en wie weet, wie weet komt het wel door jou...heb je niks verkeerd gedaan? Kortom: net gewone ouders, die transmannen.