Vooroordelen over transgender personen

Vooroordelen zijn ongefundeerde meningen. Altijd. Meestal gaat het om een mening over iemand of over een groep mensen. En het gaat dan over één kenmerk, zoals Belgen zijn dom, Nederlanders zijn krenterig en dikke mensen zijn gezellig.

Handig, die vooroordelen, en misschien soms best accuraat, maar koppeling van mensen aan één onbewezen kenmerk is vaak schadelijk en kan leiden tot afwijzing, discriminatie en, in geval van transgender personen, tot transfobie.

De beste manier om vooroordelen tegen te gaan is kennis. Verdiep je in de ander, leer ze kennen! Ontmoet een Belg, spreek een Spanjaard, luister naar een transgender persoon!

Welke vooroordelen zijn er over en onder transgender personen? Bij anderen en bij transgenders zelf? En in hoeverre zijn die nou waar?

Vooroordelen bij anderen

·         Transgender personen zijn man of vrouw.
Nee, dat is heel binair gedacht. Gendergevoelens kunnen ook in een soort van tussengebied liggen: non-binair, genderfluïde, genderqueer of anders. Dat ‘tussengebied’ is niet iets nieuws, maar mensen hebben altijd al, over de hele wereld, meerdere genders erkend. Denk aan de muxe in Mexico, de fa'afafine in Samoa of de hijra in India.

·         Een trans vrouw is geen vrouw, een trans man is geen man.
Bij de mensen die dit vinden, kan het een schadelijke en hardnekkige mening worden, bijvoorbeeld bij terfs: Trans-Exclusionary Radical Feminists. Zoals veel vooroordelen komt het waarschijnlijk voort uit angst, het gevoel dat de eigen exclusiviteit bedreigd wordt. Of uit onbegrip: hoe is het mogelijk dat jij denkt dat je man bent als ik aan je borsten zie dat jij vrouw bent? Mensen met dit vooroordeel ontkennen de authenticiteit van iemands gendergevoel.

·         Transgender zijn is een keuze.
Nee, absoluut niet. Je hebt niets te kiezen over wie je bent en wat je voelt. Hooguit kun je enigszins zelf bepalen – hoewel je opvoeding, je geloof en je omgeving er soms ongewenst veel invloed op uitoefenen – hoe je met die gevoelens omgaat. En een operatie kan soms een keuze zijn, maar vaak is het dat eigenlijk ook niet. Dan is een operatie de enige weg om je als jezelf te voelen.

·         Trans is het nieuwe gay. Plotseling is iedereen trans, het is zeker in de mode.
Dat u nu meer mensen in uw omgeving tegenkomt die trans zijn dan tien of twintig jaar geleden, zegt meer over bekendheid en acceptatie dan over aantallen. Waar vroeger mensen hun gendergevoelens vaak wegstopten, hebben ze er nu woorden voor. Ze kunnen er iets over zeggen, het benoemen. Ze kunnen aankloppen bij contactorganisaties of belangengroepen en ze kunnen anderen vinden die hetzelfde doormaken.  

·         Transgenders zijn hetero.
Nee, seksualiteit heeft niets met genderidentiteit te maken. Een misverstand dat gebaseerd is op verwarren van twee verschillende zaken. Er zijn trans mensen die hetero zijn, maar ook die homo, bi, pan of andere seksuele oriëntaties hebben.

·         Transgenders zijn labiel door hormonen en afwezig vanwege operaties.
Nee, of nou ja, dat kan voorkomen, maar niet veel meer dan bij vele anderen. Vraag het ze eerst maar eens voordat je allerlei aannames doet!

·         Transgenders hebben vaker psychische problemen.
Niet per se, ze kunnen wel worstelen met hun genderidentiteit en met de reacties van de buitenwereld, maar ze zijn niet anders dan anderen.

·         Je kunt wel zien dat die trans is.
Ken je het verschijnsel dat als je een bepaalde auto wilt kopen, je plotseling enorm veel van die auto’s voorbij ziet rijden? Misschien is er wel zoiets aan de hand. Maar wees voorzichtig voordat je overal transgender mensen ziet, of denkt dat iemand trans is. In uiterlijk verschijnen kun je meestal vrij weinig lezen over innerlijk. En, hoe dan ook, vaak zie je niet of iemand trans is, maar als je het wel ziet, wat dan nog? Een verrijking van de kleuren in de wereld. Iedereen mag er zijn.

·         Je ziet er cis uit, je bent niet bezig met genderexpressie, je lijkt niet geïnteresseerd in persoonsvormen: wat ben je nou, trans of cis?
De wereld van transgender personen is heel divers en van de meeste transgender mensen die je op straat tegenkomt, zou je het misschien niet zeggen. Prima, dat willen we graag zo houden. Het is een persoonlijk en intiem onderwerp. En weet je het niet, dan wil dat niet zeggen dat je het dan maar moet gaan vragen: hé, hoe zit het nou, ben je misschien trans? Dat is een vraag waar niemand op zit te wachten, of ze nu trans zijn of niet.

·         Dat je transgender bent, weet je toch niet als kind, als je nog geen puber of volwassen bent.
Vanaf dat je ongeveer vier bent zie je dat de wereld in tweeën uiteenvalt, dat sommige kinderen jongens, en andere meisjes worden genoemd, maar dat jij naar je gevoel niet altijd bij de juiste groep wordt ingedeeld. Je hebt misschien nog niet de woorden om het te benoemen, maar deze ervaring hebben veel trans mensen al op jonge leeftijd.

·         Transgender is een ziekte of stoornis.
Het feit dat veel transgender personen in een transitiefase of vóór die fase naar het ziekenhuis gaan, maakt ze nog niet ziek. Ze kunnen er wel vaak worden geholpen met geslachtsaanpassende ingrepen.

·         Transgenders zijn travestieten, het zit alleen in de kleding, in uiterlijk en in de lengte van je haar en de kleur van je nagels.
Nee! Kleding, uiterlijk, haar, nagels, dat kan allemaal helpen om je gendergevoel te uiten en er expressie aan te geven. Het zit dieper, maar de mensen om de transgender persoon heen zien die buitenkant en baseren hun (meestal binaire) oordelen daarop.

·         Het gaat juist alleen om het lichaam. Transgender personen zijn geobsedeerd door borsten en penis.
Het gaat niet per se om het lichaam, of hooguit deels. Het lichaam is ook ‘buitenkant’ waarmee je voor anderen en jezelf een signaal afgeeft. Dat maakt die uiterlijke kenmerken soms heel belangrijk.

·         Transgenders zijn ongelukkige mensen.
Transgender personen kunnen de gelukkigste mensen zijn die je tegenkomt zodra ze zichzelf hebben gevonden en uiting kunnen en durven geven aan hun diepste gevoelens, namelijk aan het gender dat ze zijn. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat je na een transitie altijd gelukkig loopt te zijn, en je vóór die tijd altijd maar ongelukkig was. Ieder leven kent ups en downs, en in de levens van trans mensen speelt meer dan enkel hun transitie.

·         Transgenders kunnen nooit kinderen krijgen.
Dat transgender personen geen kinderen meer konden krijgen als ze in transitie gingen, was vroeger helaas vaak wel het geval. Nu is dat veranderd. Je kunt sperma en eicellen bewaren, en je hoeft ook niet verplicht meer een operatie te ondergaan om je gender aan te passen.

·         Trans mannen zijn altijd geil door de testosteron, trans vrouwen hebben geen smaak en kleden zich sletterig.
Dat zijn echte vooroordelen, gebaseerd op aannames die geen fundament hebben. Zoals het vooroordeel dat mannen in het algemeen altijd achter hun penis aanlopen of vrouwen alleen maar geïnteresseerd zijn in roddel en lipstick. Kijk alsjeblieft verder! En informeer je: wat doen hormonen echt met iemands gevoel en wat betekent kledingkeuze voor trans personen?  

·         Alle stappen om de wereld (wc’s, speelgoed, kleding, aanspreekvormen) genderneutraler te maken, zijn eropuit om mij (man of vrouw) te beperken en mijn gender te ontkennen. Ik mag niet meer gewoon man of vrouw zijn.
Nee, het gaat om de erkenning dat er ook mensen zijn die zich niet als man of vrouw identificeren. Dat er mensen zijn die over hun genderidentiteit twijfelen, of die vinden dat die tweedeling ons beperkt. Dat zijn er best veel. De wereld wordt juist inclusiever door met deze mensen rekening te houden. En niemand ontkent daarmee het bestaan van mannen en vrouwen of neemt je iets af. Er komt juist iets bij, en daarmee is deze erkenning een verrijking voor de wereld.

Bij transgender personen zelf leven de misverstanden en vooroordelen hierboven ook wel, maar er zijn vaak nog andere. Zoals

·         Ik ben de enige.
Transgender personen zijn er in Nederland alleen al tienduizenden, misschien wel 100.000 tot 600.000. Je bent zeker niet de enige. En je kunt die anderen, of een paar ervan, ook wel vinden. Bijvoorbeeld bij Transvisie (contactgroepen), bij lhbti-organisaties in de regio of in transgendercafé’s. Kijk eens op de kaart van transgenderinfo.nl! Of in de agenda!
Actuele schattingen (van TNN):
- 0,58% noemt zich transgender (dat zouden er op 17 miljoen mensen ongeveer 100.000 zijn).
- 0,4% (gemiddelde van 0,2 en 0,6) ervaart zich meer als van het niet-toegekende geslacht, ervaart fysieke afkeer en wenst medische aanpassing.
- 0,9% (0,8 à 1,1) heeft een genderidentiteit die niet overeenkomt met het geslacht dat hen bij de geboorte is toegewezen.
- 3,9% (gemiddelde van 3,2 en 4,6) ervaart zichzelf minstens in gelijke mate als man en vrouw.
0,014% wijzigt het juridische geslacht, maar in 2015 bijna 10 keer zoveel (770) en sindsdien ongeveer 7 maal zoveel dan de jaren ervoor, dus te verwachten is dat het percentage richting de 0,1% zal gaan.

·         Er is iets mis met mij.
Dat slaat nergens op. Je gendergevoel komt hooguit niet overeen met hoe je bij je geboorte werd ingedeeld.

·         Voor mij is het nu echt te laat om in transitie te gaan.
Zestig, zeventig jaar oud, het is nooit te laat. Je kunt altijd kijken wat je kunt en wilt doen. Er zijn ook oudere rolmodellen zoals Caitlyn Jenner, Bo van Spilbeeck, die laten zien dat je op latere leeftijd, na een hele geschiedenis en bekendheid in het andere geslacht, nog in transitie kunt gaan. 

·         Je bent alleen maar echt trans als je man of vrouw bent en alle operaties gaat doen.
Nee, het palet van transgender mensen is veelkleurig. Je kunt ook non-binair, genderfluïde, genderqueer of anders zijn. En operaties bevestigen misschien je genderidentiteit, maar zijn niet verplicht. Zeker als je in dat ‘tussengebied’ verkeert. Je kunt ook zonder operaties in het andere geslacht leven.

·         Het duurt me te lang. Ik kan het net zo goed zelf, met hormonen.
Begrijpelijk dat je, als je al heel lang op de wachtlijst staat, zelf wilt beginnen. Je hebt misschien het idee dat je echt niet langer kunt wachten, maar het advies is altijd om met hormonen te starten onder begeleiding van een arts, om risico’s te vermijden en onherstelbare schade te voorkomen. Je kunt al veel stappen zetten, een andere garderobe aanschaffen bijvoorbeeld, of nieuwe hobby’s starten! Probeer er met anderen over te praten! Mocht je toch zelf met hormonen willen beginnen, lees je dan goed in en weet dat veel hormonen die je via internet bestelt, vervuild kunnen zijn. Laat deze hormonen eerst testen. Het CIBG (een organisatie van het ministerie van VWS) adviseert mensen die online hormonen bestellen te bekijken of de aanbieder op hun aanbiederslijst staat. Als de aanbieder er niet tussen staat, is de veiligheid niet gegarandeerd.

·         Ik word nooit gelukkig.
Echt, transgender personen kunnen de gelukkigste mensen ter wereld zijn zodra ze zichzelf hebben gevonden en uiting kunnen en durven geven aan hun diepste gevoelens, namelijk aan het gender dat ze zijn.

·         Ik krijg nooit een relatie.
Alle transgender personen die een relatie hebben, ook door een transitie heen, bewijzen je dat het een verkeerd idee is te denken dat je transgender-zijn verliefdheden en relaties in de weg zou staan.

·         Mensen wijzen me af als ik het vertel.
Mensen willen in het algemeen anderen gelukkig zien, vooral de mensen om wie jij geeft en die om jou geven. Het kan gebeuren dat ze er moeite mee hebben. Laat ze aan het idee wennen, laat ze vragen stellen, vertel ze wat het inhoudt en vertel wat het voor jou betekent.

·         Ik ben anders dan ieder ander.
Wees blij dat je anders bent. Iedereen is anders. Zoals Oscar Wilde, de Ierse schrijver, zei: Be yourself; everyone else is already taken (wees jezelf, alle anderen zijn al bezet).

·         Het is nu eenmaal zo, ik moet het maar aanvaarden.
Nee hoor, en zodra je luistert naar je gendergevoel zijn er allerlei mogelijkheden. Informeer jezelf en kijk waar je gelukkig van wordt. Veel geluk!

Veel vooroordelen zijn ook misverstanden. Zodra je er meer over weet, verdwijnen ze. Gelukkig maar! Zoals al gezegd, iedereen heeft vooroordelen, maar realiseer je dat je er misschien niet genoeg over weet om te oordelen en te handelen. Lees een boek, kijk een film en vooral, vraag het als je iets niet zeker weet of ergens over twijfelt!

Duisternis waar de zon weer gaat schijnen. Of buren toch weer je beste vrienden worden. Zoals in deze korte film van My Genderation over een buurvrouw die over haar vooroordelen heenstapt.