WHO schrapt transgender als mentale stoornis

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft transgenderidenteit geschrapt uit de lijst van ziektes en psychische stoornissen, de ICD-11. De nieuwe lijst werd maandag 18 juni gepubliceerd. Daarop staat nu bijvoorbeeld wel gameverslaving als ziekte.

De WHO, onderdeel van de Verenigde Naties en gevestigd in Genève, is opgericht in 1948 om de gezondheid van de wereldbevolking te verbeteren. Ze houdt zich onder meer bezig met de definiëring van gezondheid en de classificatie van aandoeningen. De lijst wordt regelmatig bijgewerkt, de ICD-10 dateert van 1990. De WHO stelt internationale regels, normen en standaarden op, bevordert vaccinaties en programma's ter bestrijding van besmettelijke ziektes en verdiept zich in risicofactoren voor een gezonde leefstijl.

In de vorige lijst werd transgenderidentiteit nog aangemerkt als een psychische stoornis. In de ICD-11 is transgenderidentiteit verplaatst naar een hoofdstuk over condities gerelateerd aan seksuele gezondheid. Of met andere woorden, het is geen psychische stoornis meer, maar slechts een fysieke zaak: het lichaam past niet bij de genderidentiteit.

Dat nu transgenderidentiteit officieel niet meer als mentale stoornis of gedragsstoornis wordt beschouwd, zal volgens dr. Lale Say van de WHO het stigma dat aan transzijn kleefde, verminderen. Transzijn is dan niet meer iets wat je kunt genezen. Ze verwacht dat de sociale acceptatie zal verbeteren en ook de toegang tot zorg. De consequenties voor leven en acceptatie zullen mogelijk vergelijkbaar zijn met die van depathologisering van homoseksualiteit in 1990.

De verandering is aldus dr. Say niet alleen gebaseerd op voorspraak van transgender organisaties en -personen zelf, maar ook op wetenschappelijke inzichten.

Naast de ICD van de Verenigde Naties is er de DSM, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, van de American Psychiatric Association. In beide classificaties is er door de jaren heen een verandering van termen en diagnoses te zien. Lang werd er over gender identity disorders gesproken, en transgenderidentiteit als een kwaal of stoornis gezien. Dat stigmatiserende label verdween ook in DSM. In de vijfde editie van de DSM (2013) werd niet meer over stoornis gesproken, maar over genderdysforie.

Depathologisering van transgenderzijn heeft ongetwijfeld ook gevolgen voor de psychologische behandeling. Als genderdysforie geen psychische ziekte meer is (slechts een tijdelijke conditie die verlicht kan worden door behandeling), dan lijkt die behandeling weinig zinvol. Dat is ook de zienswijze van de World Professional Association for Transgender Health (WPATH) in haar Standards of Care. Die stelden in 2012 al dat transgender (en gendernon-conformiteit) niet pathologisch is en dus niet als mentale stoornis geclassificeerd zou moeten worden.

Er is nu opnieuw een mooie stap gezet.

De ICD-11 (ICD staat voor International Classification of Diseases) is hier te downloaden.