Jules Schaperachtergrond, wetenschap, recensies, 21 juli 2008

Veelzeggende stiltes in intersekse sprookje

XXY

Alex is 15, leeft als meisje en woont met haar ouders in een idyllisch houten huis in een natuurgebied aan zee in Uruguay, ver weg van de bewoonde wereld Buenos Aires. Haar vader werkt als marinebioloog en onderzoekt en opereert zeeschildpadden. Later blijkt dat haar ouders de stad zijn ontvlucht om zich te onttrekken aan de betweters en artsen die zich met Alex zouden willen bemoeien.

xxy beeld
Alex en haar vader

Mocht je bij de titel van de film geen lichtje opgaan dan is het misschien niet meteen duidelijk waar Alex mee worstelt. Ze lijkt een gewone puber, nors, eigenzinnig en wat jongensachtig. Hoewel XXY staat voor het syndroom van Klinefelter (jongens met een extra X-chromosoom), lijdt Alex in de film eerder aan een hypothetische vorm van interseksualiteit. Ze heeft op het eerste gezicht een meisjeslichaam maar ze blijkt hormonen te slikken tegen baardgroei en er wordt in de film gesuggereerd dat ze een penis én een vagina heeft.

Ingrijpen

Waarom haar moeder na hun vlucht uit de stad een bevriende plastisch chirurg met zijn vrouw en zoon uitnodigt, is onduidelijk. Ze hoopt er duidelijk op dat hij haar man overtuigt van de noodzaak van een operatie voor Alex. Gaandeweg hun verblijf raakt ze zelf minder overtuigd van de noodzaak tot ingrijpen en verzet zich ineens weer tegen hun bemoeizucht.
De zoon van de chirurg, puberjongen Alvaro, wordt door Alex ingepalmd. Ze stelt onomwonden voor om met elkaar naar bed te gaan, wat ze uiteindelijk ook doen. Dat wordt voor Alvaro een verrassende ervaring omdat hij niet op de hoogte is van Alex' interseksualiteit – ze draait hem op zijn buik en penetreert hem. De verwarring, onzekerheid en schaamte van de pubers wordt nog groter als ze betrapt worden door de vader van Alex.
Het lijkt alsof de film wil zeggen dat interseksualiteit mag bestaan zonder medische ingreep, zonder dat er gekozen moet worden voor het ene of het ander geslacht. Alex' vader komt daarbij over als een liefdevolle, alles accepterende vader die zijn kind hoe dan ook prachtig vindt. Een keuze is er echter toch gemaakt: Alex wordt als meisje opgevoed en slikt hormonen. En interseksualiteit is nu eenmaal vaak ook vooral een medische conditie waarbij keuzes gemaakt moeten worden. Als je niet genoeg hormonen hebt, loop je de kans op botontkalking bijvoorbeeld.

Herkenbaar
De verwarring die Alex voelt, de weerzin tegen de hormonen, het niet wíllen maken van een keuze, de onvermijdelijkheid soms van een keuze, is behalve voor interseksuelen ook herkenbaar voor transgenders. De kwetsbaarheid is herkenbaar voor iedereen die met sekse-identiteit worstelt. Een aanrandingsscène, waarbij dorpsjongens even willen onderzoeken of het gerucht klopt, is heftig. Gelukkig heeft de jongen die het verteld heeft , een vriend van Alex, spijt en komt hij haar te hulp.

Alex: ‘Je kan me niet eeuwig beschermen.’
Vader: ‘Tot je gekozen hebt.'
Alex: ‘Wat?'
Vader: ‘Wat je wilt.’

De film slaagt er niet helemaal in de dichotomie ter discussie te stellen door de onwaarschijnlijke vorm van interseksualiteit en de dubbelzinnige ouders. Als je dit alles echter over het hoofd ziet, dan zou je uit dit sprookje vol prachtige beelden met veelzeggende stiltes, de moraal kunnen trekken: leven tussen de seksen is moeilijk maar mogelijk.

Regie: Lucia Penzo, Argentinië, 2007